Buông Lỏng Kiểm Tra Thức Ăn Thủy Sản, Nông Dân Lãnh Đủ

Mỗi năm, Việt Nam sản xuất gần 4 triệu tấn thức ăn thủy sản (TĂTS) nhưng việc kiểm soát chất lượng mặt hàng lại đang bị buông lỏng, khiến nông dân hứng chịu không ít thiệt hại.
“Lãnh đủ” vì thức ăn kém chất lượng
Theo thống kê của Tổng cục Thủy sản, những năm gần đây, số lượng nhà máy sản xuất TĂTS đã tăng đáng kể, với khoảng 130 nhà máy và 110 cơ sở sản xuất thức ăn bổ sung, chưa kể một lượng lớn cơ sở nhỏ lẻ. Khảo sát của Trung tâm Kiểm định, khảo nghiệm, kiểm nghiệm (Tổng cục Thủy sản) trên 39 mẫu TĂTS đã phát hiện 6 mẫu không đạt chất lượng (chiếm 15%).
Các lỗi vi phạm chủ yếu là không đạt chỉ tiêu protein, lipit, chất xơ theo tiêu chuẩn công bố... Năm 2012, Thanh tra Sở NNPTNT tỉnh Bạc Liêu đã kiểm tra mẫu thức ăn, chế phẩm sinh học bán trên địa bàn tỉnh và phát hiện gần 50% mẫu không đạt tiêu chuẩn.
Nông dân Hoàng Minh nuôi cá tra ở thị trấn Mỹ Thọ (huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp) cho biết: Mỗi độ đạm trong TĂTS thường chênh nhau 200 – 500 đồng, do đó doanh nghiệp (DN) chỉ cần gian lận 2 độ đạm/bao 25kg là đã thu lợi 10.000 - 12.500 đồng/bao. Nông dân không đủ điều kiện để kiểm định chất lượng TĂTS nên đương nhiên chịu thiệt hại.
Cũng theo anh Minh, vì mục tiêu lợi nhuận nên một số DN thường viện cớ giá nguyên liệu đầu vào tăng cao để cố tình cắt giảm các thành phần quan trọng trong thức ăn, hoặc thay thế bằng những thành phần kém giá trị dinh dưỡng, khiến vật nuôi chậm lớn, thời gian nuôi kéo dài, hệ số tiêu tốn thức ăn cao, dẫn đến giá thành sản xuất tăng theo, và đương nhiên chất lượng sản phẩm cũng bị ảnh hưởng. Điều này không chỉ gây thiệt hại cho người nuôi mà về lâu dài còn ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu.
Kiểm tra không xuể
Câu hỏi đặt ra là, vì sao thức ăn trong nhà máy kiểm tra vẫn “đạt tiêu chuẩn”, nhưng sau khi qua đại lý rồi tới tay nông dân thì lại giảm chất lượng?
Theo thống kê, trên thị trường hiện có khoảng 5.000 sản phẩm thức ăn hỗn hợp, 3.000 sản phẩm thức ăn bổ sung, song các cơ quan chức năng chỉ kiểm tra được khoảng 100 sản phẩm. Và hiện nay, cũng chỉ có duy nhất Trung tâm Kiểm định, khảo nghiệm, kiểm nghiệm được cấp chứng nhận chất lượng cho sản phẩm TĂTS.
Ông Bùi Đức Quý - Vụ trưởng Vụ Nuôi trồng thủy sản, kiêm Giám đốc Trung tâm Kiểm định, khảo nghiệm, kiểm nghiệm cho biết: “Chỉ riêng con tôm đã có 17 loại thức ăn cho các giai đoạn khác nhau; 2 loại tôm (tôm sú, tôm thẻ chân trắng) đã là 34 loại thức ăn. Hầu hết trong số đó là thức ăn bổ sung, còn thức ăn tổng hợp chỉ có 6 loại. Nhiều danh mục thức ăn không phải là không tốt, mà do DN nghĩ ra để kinh doanh, thu lợi nhuận. Năm 2012, qua thanh tra, kiểm tra cũng phát hiện mấy trăm vụ vi phạm, xử phạt hành chính trên 1 tỷ đồng. Vụ chúng tôi không có điều kiện để kiểm tra thường xuyên mà giao cho các địa phương thực hiện”.
Ông Lê Bá Lịch - Chủ tịch Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi Việt Nam nêu thực tế: Ở các nước phát triển, việc lấy mẫu sản phẩm nhập khẩu được thực hiện rất nghiêm, không chỉ có đội ngũ kỹ thuật viên thành thạo mà họ còn có máy móc hỗ trợ hiện đại. “Đó là điều mà ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi của ta chưa làm được. Máy móc trang thiết bị lạc hậu nên việc phân tích mẫu vừa chậm vừa sai số cao, khiến ngành chức năng khó phát hiện kịp thời sai phạm. Trong khi đó, do lợi nhuận cao nên không ít DN, cơ sở sản xuất sẵn sàng nộp phạt để rồi lại tái phạm” - ông Lịch nói.
Tuy nhiên, theo ông Bùi Đức Quý, việc vi phạm xảy ra chủ yếu ở các cơ sở sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ. “Một nguyên nhân khiến việc quản lý chất lượng TĂTS còn nhiều bất cập là do hiện nay chúng ta chưa có quy chuẩn kỹ thuật, chưa có văn bản luật dành riêng cho TĂTS. Nếu có quy chuẩn, sẽ còn nhiều danh mục phải kiểm tra nữa, trong khi chúng tôi không có đủ điều kiện để thực hiện kiểm tra, hậu kiểm toàn bộ. Một mẫu phân tích đã mấy triệu đồng, 10 mẫu là gần trăm triệu, mà mỗi năm Nhà nước chỉ cấp cho công tác này vài trăm triệu đồng thì kiểm tra sao xuể” – ông Quý cho hay.
Ông Búi Đức Quý nhấn mạnh: “Để nâng cao công tác quản lý chất lượng TĂTS, trước hết cần hoàn chỉnh hệ thống văn bản, đẩy mạnh công tác xây dựng quy chuẩn kỹ thuật; tăng cường đầu tư trang thiết bị và nguồn lực cho công tác hậu kiểm, cũng như hệ thống thanh tra cấp tỉnh; rà soát và chấn chỉnh nghiêm hoạt động sản xuất, kinh doanh TĂTS; tuyên truyền người dân khi sử dụng thức ăn nên chọn những nhãn hiệu có uy tín, địa chỉ rõ ràng…”.
Có thể bạn quan tâm

Thời điểm này năm trước tại khu vực cảng Kỳ Hà thuộc xã Tam Quang, huyện Núi Thành, Quảng Nam tàu thuyền tấp nập ra vào, số lượng tàu neo đậu rất ít, nhưng năm nay, rất nhiều tàu nằm bờ dài ngày. Gặp ngư dân ai cũng bảo, giá thu mua hải sản xuống quá thấp nên nhiều chủ tàu cho nằm bờ, bởi càng đi càng lỗ.

Ông K’ Văn Góa - Phó Chủ tịch xã Đông Tiến, huyện Hàm Thuận Bắc cho biết: “Ngay từ đầu tháng 3, chúng tôi đã họp, có kế hoạch và thông báo cho bà con xuống giống vụ hè thu, nguồn nước cung cấp đầy đủ. Có 45,3 hecta đất trồng lúa nước, bà con đồng loạt xuống giống, đạt 100% chỉ tiêu đề ra là không bỏ ruộng hoang”.

Đây là mô hình do Trung tâm Khuyến nông – khuyến ngư tỉnh đầu tư cho xã Phước Hưng với mức hỗ trợ 100% con giống và 30% thức ăn, chủ yếu là thức ăn công nghiệp dạng viên nổi, thức ăn dành cho cá da trơn như Cargill, có độ đạm cao (30 – 40%).

Theo thống kê, đến nay, toàn tỉnh mới chỉ có 42,3% số dự án đã, đang triển khai thực hiện và đi vào hoạt động. Số dự án còn lại hiện đang gặp khó khăn về vốn, giải phóng mặt bằng, thủ tục hành chính… Thực tế này đang đòi hỏi các ngành, địa phương cần sớm có những giải pháp phù hợp để giúp nhà đầu tư triển khai dự án theo đúng tiến độ và mang lại hiệu quả kinh tế, xã hội cho địa phương.

Những tháng đầu năm 2014, giá tôm liên tục giảm và hiện chỉ còn 85.000-100.000 đồng/kg loại 100 con/kg; cộng với nhiều lô hàng tôm thẻ chân trắng của Việt Nam bị đối tác Nhật, EU cảnh báo, thậm chí trả về do dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép đã gây hoang mang cho nhiều người.