Chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả ở ĐBSCL

Nhìn chung, khi tăng diện tích lúa xuân hè sẽ làm tăng nhu cầu sử dụng nước cho cây lúa và điều này càng khó khăn hơn ở một số khu vực thiếu nước để SX trong mùa khô hạn hoặc bị xâm nhiễm mặn trầm trọng như: Bạc Liêu, Sóc Trăng, Trà Vinh, Kiên Giang...
Vấn đề thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp để giảm diện tích đất lúa kém hiệu quả ở vụ xuân hè hoặc hè thu để chuyển đổi qua cây trồng cạn là điều cần thiết để đảm bảo SX nông nghiệp bền vững.
Nhu cầu nước tưới cho lúa xuân hè
Mùa khô ở các tỉnh ĐBSCL luôn trong tình trạng thiếu nước, lượng mưa chỉ chiếm 5-10% cả năm và khô hạn cục bộ diễn ra tại một số nơi; đặc biệt là ở các khu vực ven biển, xâm nhập mặn sớm và mạnh ở vùng cửa sông.
Trong những năm gần đây, ở ĐBSCL sau mỗi vụ lúa đông xuân thì diện tích đất chuyển sang trồng lúa xuân hè ngày càng tăng nhanh.
Do tình trạng khô hạn, xâm nhiễm mặn ngày càng gay gắt làm ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng nông sản và nghiêm trọng hơn là thiếu nước tưới cho lúa.
Qua kết quả nghiên cứu của Viện Lúa ĐBSCL cho thấy nếu mặt ruộng trồng lúa luôn ngập nước liên tục mỗi vụ sẽ tiêu tốn 4.038 m3/ha/vụ xuân hè, còn nếu tưới nước khô ngập luân phiên thì tiêu tốn 2.571 m3/ha/vụ.
Như vậy, mỗi m3 nước chỉ SX được 0,94-1,45 kg lúa, với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và liên tục tăng diện tích lúa xuân hè sẽ là những điều kiện bất lợi cho canh tác cây trồng.
Do đó, việc chuyển đổi cây trồng để có thể tiết kiệm nước tưới đang được xem là giải pháp tối ưu nhằm đảm bảo về năng suất và hiệu quả kinh tế Nhu cầu nước tưới cho bắp lai xuân hè
Việc chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, chọn cây trồng cạn luân canh trên đất lúa phù hợp đang là giải pháp nhằm gia tăng hiệu quả SX và kinh tế hiện nay.
Theo dự kiến của Bộ NN-PTNT, đến năm 2015, vùng ĐBSCL sẽ quy hoạch chuyển đổi 112.000 ha đất gieo trồng lúa kém hiệu quả sang trồng bắp lai, đậu nành, rau màu, mè, đậu phộng… Trong các loại cây trồng cạn, bắp lai là cây trồng có khả năng thích ứng tốt trên những vùng đất khó khăn, đất lúa SX kém hiệu quả.
Theo kết quả nghiên cứu của Viện Lúa ĐBSCL trong thời gian gần đây cho thấy trồng bắp lai vụ xuân hè chỉ tiêu tốn 1.058 m3 nước/ha/vụ.
Như vậy, với biện pháp luân canh cây bắp lai trên nền lúa sẽ làm giảm nhu cầu sử dụng nước (1.513 - 2.980 m3/ha/vụ) thấp hơn rất nhiều so với trồng lúa.
Trong vụ xuân hè năng suất lúa đạt bình quân là 4,12 - 4,28 tấn/ha, năng suất bắp lai thu được từ 6,24 - 6,91 tấn/ha, trung bình mỗi m3 nước SX được 3,25-4,19 kg hạt bắp. Điều này cho thấy hiệu quả sử dụng nước trên cây bắp đạt cao hơn so với cây lúa.
Khó khăn khi chuyển đổi
Hiện nay, vấn đề về hệ thống thủy lợi tưới tiêu cho cây trồng cạn vẫn chưa hoàn thiện. Đồng thời, cũng chưa có gói kỹ thuật hoàn chỉnh cho các hệ thống canh tác để tập huấn và khuyến cáo sản xuất.
Đối với cây bắp lai, kỹ thuật canh tác còn chưa hoàn thiện, ứng dụng cơ giới hóa chưa cao và đồng bộ, nhất là khâu thu hoạch và sau thu hoạch, giá cả bấp bênh, thị trường tiêu thụ chưa ổn định.
Lợi nhuận của nông dân trồng bắp vẫn còn thấp, khi phải cạnh tranh với bắp nhập khẩu.
Các giải pháp
Để giải quyết những khó khăn trong việc chuyển đổi cây trồng ở ĐBSCL, Nhà nước cần có thêm nhiều chính sách hỗ trợ để đủ sức hấp dẫn, thu hút các DN đầu tư liên kết với nông dân nhằm hình thành những vùng chuyển đổi tập trung, tạo khối lượng hàng hóa lớn, đủ điều kiện xây dựng cơ sở chế biến - tiêu thụ sản phẩm.
Từng địa phương cần có quy hoạch cụ thể về vùng chuyển đổi tập trung, đầu tư cải tạo hệ thống thủy lợi phù hợp với cây trồng chuyển đổi, nâng cao hiệu quả sản xuất, hạ giá thành sản phẩm.
Đồng thời, cần tiếp tục đầu tư nghiên cứu, chọn tạo bộ giống cây bắp lai phù hợp với khu vực này, có các gói giải pháp kỹ thuật đồng bộ từ khâu làm đất, gi
Có thể bạn quan tâm

Mùa khai thác thủy sản năm nay được xem là thất bát nặng nề nhất trong 20 năm qua. Ngư dân dù đã và đang được hỗ trợ tích cực từ phía Nhà nước, nhưng do biển mất mùa, chi phí đánh bắt tăng cao nên hiện tại họ đang gặp rất nhiều khó khăn. Dẫu vậy, nhiều chủ tàu vẫn tìm mọi cách huy động vốn, kể cả vay “tín dụng đen” để “đặt cược” trong những chuyến biển cuối vụ khai thác…

Người nuôi cá tra tại ĐBSCL vẫn phải tiếp tục chịu lỗ, dù diễn biến trên thị trường đang có lợi họ, đặc biệt khi nguồn cung nguyên liệu đang sụt giảm và thị trường nhập khẩu dần “ấm” lên. Viễn cảnh trên cho thấy người nuôi cá tra thật sự đã hết cơ hội với nghề này.

Thời gian gần đây, giá heo tại Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng, vùng Đông Nam bộ nói chung, đã tăng mạnh do thương lái ồ ạt thu mua heo mỡ. Giá heo tăng làm cho người chăn nuôi phấn khởi sau một thời gian dài lỗ nặng, tuy nhiên cũng tiềm ẩn không ít rủi ro nếu như thương lái ngừng mua.

Hải Lăng (Quảng Trị) có diện tích nuôi trồng thủy sản khá lớn với hơn 500 ha diện tích ao hồ. Trong đó diện tích nuôi tôm trên cát ven biển ở hai xã Hải An và Hải Khê chiếm gần 100 ha. Nhiều năm qua nhờ phát triển nuôi tôm nên nhiều hộ gia đình đã trở nên giàu có, tuy nhiên do nằm sát với bờ biển nên rất dễ bị thiên tai tàn phá. Trước thực trạng đó, để đảm bảo an toàn ao hồ nuôi trồng thủy sản trong mùa mưa bão năm 2013, huyện Hải Lăng đang tiến hành triển khai nhiều biện pháp hữu hiệu nhằm giúp người nuôi tôm bảo vệ tốt tài sản của mình.

Những năm gần đây, nuôi ngao thực sự là nghề “nóng” của người dân ven biển huyện Quỳnh Lưu (Nghệ An), bởi nó mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên hiện nay, giá bán ngao thương phẩm đang giảm mạnh, thị trường tiêu thụ gặp rất nhiều khó khăn. Người dân phát triển nuôi ngao ồ ạt, tự phát, không theo quy hoạch sẽ khó tránh khỏi những hệ lụy xấu...