Ý nghĩa của độ axit, độ kiềm, độ pH trong nuôi trồng thủy sản

Phép đo pH, nồng độ axit và độ kiềm là phổ biến để mô tả chất lượng nước. Ba biến này có tương quan với nhau và đôi khi có thể bị nhầm lẫn. Độ pH của nước là một yếu tố "cường độ", trong khi nồng độ axit và độ kiềm của nước là những yếu tố "năng lực". Chính xác hơn thì độ a xít và độ kiềm được định nghĩa là khả năng trung hòa bazơ và  a xít mạnh của nước một cách tương ứng. Thuật ngữ "có tính axit" khi giá trị pH dưới 7 không có nghĩa là nước không có tính kiềm; Tương tự như vậy, thuật ngữ "kiềm" cho các giá trị pH trên 7 không có nghĩa rằng nước không có tính axit. Nước với một giá trị pH từ 4,5 đến 8,3 có cả độ axít  và độ kiềm.

Định nghĩa của pH dựa trên chuyển đổi logarit của nồng độ ion hydro ([H+]), đã gây nên bất đồng lớn khi mô tả giá trị pH trung bình.  Giá trị pH phải được chuyển đổi thành ion hydro  [H+] trước khi tính pH trung bình theo quan điểm là sự pha trộn các dung dịch có pH khác nhau. Tuy nhiên trong thực tế, giá trị trung bình ion hydro [H+] cũng sẽ không cho chính xác giá trị pH trung bình bởi vì các hệ đệm có mặt trong nguồn nước tự nhiên có ảnh hưởng lớn đến giá trị pH sau cùng hơn là sự pha loãng. Đối với gần như tất cả các sử dụng của pH trong ngành thủy sản và nuôi trồng thủy sản, giá trị pH có thể được lấy trung bình trực tiếp.

Khi tập hợp dữ liệu pH được chuyển đổi thành [H+] để ước tính pH trung bình, giá trị pH bất thường sẽ bóp méo độ pH trung bình. Giá trị của pH  sẽ tiến gần hơn phân phối chuẩn so với giá trị của ion hydro [H+] làm cho giá trị pH được chấp nhận hơn khi sử dụng trong phân tích thống kê. Hơn nữa, các phương pháp điện hóa học đo pH và nhiều đáp ứng sinh học  đối với ion [H+] là được mô tả bởi phương trình Nernst, trong đó nói rằng các giá trị quan sát và đo có tương quan tuyến tính đối với sự thay đổi trong 10 lần ion [H+].

Dựa Trên các đánh giá này thì giá trị pH chứ không phải ion hydro [H+] sẽ là biến được sử dụng trong phân tích thống kê.

Các tác giả (tác phẩm gốc) Claude E. Boy, Craig S. Tucker và Rawee Viriyatum đã có bài báo đăng trong tạp chí Nuôi thủy sản Bắc Mỹ giải thích kỹ các thuật ngữ pH, độ kiềm và độ axit. Dưới đây là phần dịch phần tóm tắt (Abstract) của bài báo.

Nguồn tin: North American Journal of Aquaculture