Đặc Điểm Sinh Học Của Ốc Hương
I. Đặc Điểm Phân Loại Và Hình Thái Cấu Tạo
1. Đặc điểm phân loại
Ốc hương thuộc:
- Ngành: Mollusca
- Lớp: Gastrotropoda
- Lớp phụ: Prosobranchia
- Bộ: Neogastropada
- Họ: Businidae
- Giống: Babykibua Schluter, 1838
- Loài: Babykibua areolata (Link 1807)
2. Đặc điểm hình thái, cấu tạo
Ốc hương có vỏ mỏng nhưng rất chắn, tháp vỏ bằng chiều dài của vỏ. Mặt ngoài da vỏ màu trắng có điểm những hàng phiếm vân màu tím, nâu, nâu dậm hình chữ nhật hay hình thoi. Lỗ miệng có vỏ hình bán nguyệt, mặt trong có màu trắng sứ, lỗ trục vỏ sâu.
II. Đặc Điểm Phân Bổ
- Trên thế giới: Ốc hương phân bổ ở biển nhiệt đới Ấn Độ - Thái Bình Dương, và 1 số vùng biển Xrilanca, Trung Quốc, Nhật Bản.
- Ở Việt Nam: Ốc hương phân bổ dọc ven biển từ Bắc vào Nam. Khu vực ốc hương sống thường cách xa bờ 2 – 3 km, có nền đáy hồ gềnh tương đối dốc, chất đáy là cát hay cát pha lẫn mùn bã hữu cơ, độ sâu trung bình 8 – 12m. Ốc hương sống vùi ở đáy cát.
III. Điều Kiện Môi Trường
1. Chất đáy
- Ốc hương con thường sống ở vùng đáy cát có lớp bùn mềm trên mặt.
- Ốc hương trưởng thành sống chủ yếu ở nền đáy cát, cát bùn hoặc cát có pha lẫn vỏ động vật thân mềm.
- Ở những vùng đáy có nhiều mùn bã hữu cơ và khí H2S ốc hương thường không phân bố hoặc di chuyển đến vùng đáy cát sạch hơn.
2. Độ mặn
- Ốc hương phân bố ở vùng biển khơi nên chúng là loài hẹp muối.
- Độ mặn thích hợp nhất cho ố hương phát triển là từ 30 – 50%.
- Ấu trùng, con non và con trưởng thành có khả năng thích nghi với độ mặn từ 15 – 45% nếu được thuần hóa dần dần.
- Lưu ý là việc tăng hoặc giảm nhiệt độ mặn đột ngột đều gây chết cho ốc do bị sốc.
3. Nhiệt độ
Nhiệt độ thích hợp cho ốc hương sinh trưởng và phát triển là từ 26 – 28 độ C. Ốc hương có khả năng chịu đựng nhiệt độ từ 12 – 35 độ C. Khả năng thích ứng với nhiệt độ thấp của ốc hương tốt hơn thích ứng với nhiệt độ cao. Nhiệt độ trên 35 độ C có thể đã bắt đầu gây chết ốc, nếu nhiệt độ này kéo dài trong khoảng 24 giờ.
4. Oxy hòa tan
Ốc hương thích hợp với hàm lượng oxy hòa tan cần ở mức từ 4 – 6 mg/l
5. Độ pH
Thường thì pH không ảnh hưởng nhiều đến sự sinh trưởng và phát triển của ốc hương (trừ giai đoạn ấu trùng bơi). pH thích hợp nhất cho ốc hương phát triển là từ 6 – 9.
IV. Đặc Điểm Dinh Dưỡng
- Dinh dưỡng của ốc hương thay đổi theo giai đoạn phát triển. Ở giai đoạn ấu trùng, ốc hương ăn chủ yếu các loài tảo đơn bào. Từ giai đoạn ốc giống đến ốc trưởng thành, thức ăn ưa thích của ốc hương là động vật thân mềm hai mảnh vỏ (như trai, sò, nghêu,…), các loại giáp xác (như tôm, cua, ghẹ), cá…
- Lượng thức ăn của ốc hương tiêu thụ hàng ngày dao động từ 5 – 22% (trung bình 12%), tùy thuộc vào loại thức ăn ưa thích và điều kiện môi trường nuôi.
- Nhiều nghiên cứu cho thấy thức ăn nhuyễn thể hai mảnh vỏ, tôm có chất lượng cao, mùi vị ưa thích được ốc hương ăn nhiều nhất, các loại cá ít được ốc ưa thích hơn.
V. Đặc Điểm Sinh Trưởng
Ốc hương có kích thước thì tốc độ tăng trưởng cáng cao, nhanh nhất là nhóm kích thuốc từ 1 – 10 và từ 10 – 20 mm và chậm nhất, gần như không đáng kể là nhóm kích thước trên 40 mm.
VI. Đặc Điểm Sinh Sản
1. Phân biệt giới tính
Ốc hương là loại thụ tinh trong. Nếu quan sát bên ngoài không thể phân biệt được ốc hương đực và ốc hương cái.
Để phân biệt được giới tính của ốc người ta dựa vào nhiều đặc điểm khác nhau, theo bảng sau:
Đặc điểm | Ốc hương đực | Ốc hương cái |
Cơ quan sinh dục ngoài | Gai giao phối | Lỗ sinh dục |
Tuyến sinh dục | Tuyến tinh màu vàng cam | Buồng trừng màu nâu tối |
Sản phẩm sinh dục | Tinh trùng | Trứng |
Tuyến Albumin | Không có | Có |
Tuyến sinh bọc trứng | Không có | Có |
Ống dẫn tinh | Có | Không |
Buồng thụ tinh | Không | Có |
2. Quá trình đẻ trứng
- Ốc hương có khả năng thành thục quanh năm. Tỉ lệ thành thục cao nhất từ tháng 3 đến tháng 10. Ốc hương cái mỗi lần đẻ từ 18 đến 75 bọc trứng (trung bình 38 bọc trứng), mỗi bọc trứng chứa từ 170 – 1.850 trứng.
- Tỷ lệ đực cái trong quần đàn tự nhiên: Theo nhiều nghiên cứu, kết quả kiểm tra trên 531 cá thể ốc trưởng thành (kích thước > 60mm) có 318 cá thể cái (chiếm 55%) và 213 cá thể đực (chiếm 45%). Tỉ lệ giới tính trung bình được xác định là 1:1.49.
Có thể bạn quan tâm
Gần 2 năm nay, nghề nuôi óc hương ở Vạn Ninh được người nuôi trồng thủy sản chú ý. Bởi lẽ, nghề nuôi óc hương có thời gian nuôi trồng ngắn, chi phí đầu tư thấp nhưng hiệu quả kinh tế rất cao so với nghề nuôi tôm hùm lồng. Hiện nay, toàn huyện đã có khoảng 80 lồng nuôi ốc hương, và số lồng nuôi sẽ phát triển nhiều hơn trong thời gian tới.
Trung tâm khuyến nông, khuyến ngư Ninh Thuận khuyến cáo mô hình nuôi ốc hương và trồng rong sụn với cách nuôi trồng cải tiến có nhiều ưu điểm đang mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người nuôi ở vùng ven biển
Vừa qua, người dân ở Vạn Ninh không khỏi bàng hoàng khi ốc hương nuôi chung với tôm hùm lồng tại khu vực thôn Xuân Tự, xã Vạn Hưng chết hàng loạt, trong khi ốc hương thương phẩm trên thị trường giá đang rất cao. Hầu như cơn 'đại dịch' ốc hương vừa qua không thể cứu chữa được, các cơ quan chức năng trong tỉnh phải bó tay. Theo ước tính ban đầu, người nuôi trồng thủy sản (NTTS) trên địa bàn huyện thiệt hại gần 2 tỷ đồng. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng ốc hương chết hàng loạt?
Ốc hương là loài động vật thân mềm, thuộc lớp chân bụng, phân bố rải rác dọc ven biển miền trung. Ốc hương còn là đặc sản biển, có giá trị dinh dưỡng và xuất khẩu cao. Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 3 (Bộ Thủy sản) đã nghiên cứu thành công quy trình sản xuất giống và nuôi ốc hương thương phẩm.
Ốc hương là loài thủy sản sống trong môi trường nước biển tự nhiên, có độ mặn khoảng 30-34 phần ngàn, có nhiều ở một số tỉnh ven biển miền Trung. Lâu nay ngư dân chỉ biết khai thác từ tự nhiên. Vài 3 năm trở lại đây Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 3 (Bộ Thủy sản) đã cho sinh sản nhân tạo thành công ốc hương và chuyển giao quy trình nhân giống, cung cấp giống bố mẹ và nguồn giống tảo lục làm thức ăn cho ấu trùng cho các tỉnh. Tiếp nhận quy trình này, Trạm Thực nghiệm Giống nuôi trồng thủy sản Cát Tiên (thuộc Trung tâm khuyến ngư và Nghiên cứu ứng dụng thủy sản Bình Định) đã nhân giống ốc hương thành công.