Sự hoàn thiện ban đầu của đường tiêu hóa ở heo con

Đường tiêu hóa (ĐTH) của heo con là một môi trường rất phức tạp. Cần phải đảm bảo cho đường tiêu hóa của heo con hấp thu được các chất dinh dưỡng một cách chủ động và thụ động, bên cạnh đó cần phải bảo vệ ĐTH tránh các tác nhân gây bệnh và độc tố gây nguy hại cho heo con. Những con heo nái hiện đại có tính đa dạng cao đang gây nhiều áp lực lên hệ thống tinh vi này (ĐTH). Vì vậy, cần tập trung vào việc làm sao để có được một lượng sữa non tối ưu kết hợp với thức ăn tập ăn phù hợp để giúp ĐTH của heo con hoàn thiện nhanh hơn và trải qua quá trình cai sữa dễ dàng hơn.

Ngược lại với ruột non thì ruột già chủ yếu bắt đầu trưởng thành vào hai tuần sau khi sinh. Ảnh: Daniel Wenzel

Sự hoàn thiện của đường tiêu hóa ở heo con là một quá trình đã bắt đầu ở giai đoạn trước khi sinh ra và nó bắt đầu phát triển nhanh ngay sau khi sinh ra để hỗ trợ tiêu hóa vào giai đoạn sau cai sữa. Trong thời gian mang thai, ĐTH trải qua một số thay đổi về hình thái và chức năng qua trung gian bởi các kích thích tố, các yếu tố tăng trưởng và các yếu tố ống tiêu hoá (luminal). Ở heo con có sự gia tăng nồng độ cortisol cùng với sự phát triển của axit dạ dày, bài tiết gastrin và hoạt động của enzyme.

Heo con nhận nước ối của mẹ cũng có thể giúp điều chỉnh sự phát triển ĐTH trước khi sinh nhưng dường như ít quan trọng. Lông nhung villi bắt đầu phát triển trong ruột non ở giai đoạn đầu của thai kỳ, tiếp theo là crypt ở giai đoạn sau. Các tế bào biểu mô trong ruột non sẽ phân biệt tế bào khác với các tế bào ruột giúp heo con hấp thụ được các axit amin, đường, ion, chất béo, vv…. Ngược lại với ruột non thì ruột già chủ yếu bắt đầu hoàn thiện vào hai tuần sau khi sinh.

Sự hoàn thiện lúc heo con mới sinh

Sau khi sinh, ĐTH trải qua một sự biến đổi lớn (Bảng 1). Một nghiên cứu báo cáo rằng chiều dài của các tế bào ruột ở tá tràng tăng từ 14,6 µm lúc sinh lên 20, 25,7 và thậm chí 33,7 µm tương ứng lúc 3, 7 và 14 ngày sau sinh. Sự tăng trưởng và phát triển này cùng với chức năng sinh học của ĐTH được xác định chủ yếu bởi thành phần, lượng sữa non và sữa cho bú mà heo con nhận được.

Không giống như ở người, các hệ thống tuần hoàn của heo mẹ và heo con được phân cách bởi các lớp biểu mô (nhau thai). Điều này làm cho khả năng truyền miễn dịch IgG qua nhau thai rất hạn chế. Các báo cáo chỉ ra rằng con đường vận chuyển (qua nhau thai hoặc sữa non) không ảnh hưởng đến chất lượng IgG, nên việc cho heo con bú càng nhiều sữa non thì càng tốt cho heo con mới sinh. Sự hấp thu kháng thể IgG nên được thực hiện trước khi đường ruột đóng lại (trong vòng 24h đầu tiên sau khi sinh). Sữa non cũng là một nguồn dinh dưỡng không thể thiếu và là nguồn năng lượng cho heo con mới sinh ra khi năng lượng trong cơ thể của nó còn thấp. Và sữa non sẽ giúp cho ĐTH phát triển liên tục, vì nó cung cấp các hoạt chất sinh học như lactoferrin, lysozyme, lactoperoxidase, yếu tố tăng trưởng biểu bì và các yếu tố tăng trưởng giống insulin.

Bảng 1: Sự phát triển của đường ruột heo con tương ứng với 2-4 ngày đầu sau khi sinh

Heo nái cần phải tăng sản xuất sữa non

Quá trình nuôi con diễn ra một cách thuận lợi khi heo nái sản xuất được một lượng sữa non chất lượng. Cho heo nái ăn nhiều chất xơ ở cuối thai kỳ và khi bắt đầu cho con bú sẽ có tác dụng nhuận tràng và làm giảm nguy cơ táo bón. Để sản xuất sữa non và sữa cho con bú thì heo nái cần nhu cầu Canxi huy động từ xương. Do đó cần phải chú ý đến sự cân bằng điện giải hợp lý trong thức ăn của heo nái để đảm bảo đủ sự huy động canxi này.

Nghiên cứu cũng cho thấy rằng heo nái bị mất cân nặng cơ thể có thể sản xuất sữa non ít hơn. Do đó, chúng ta cần phải nuôi heo nái theo nhu cầu dinh dưỡng và tình trạng của chúng. Một cách thực hành tốt nữa giúp thúc đẩy sự hấp thu sữa non cho heo con là chia nhỏ heo con để bú sữa mẹ.

Cho heo con ăn thức ăn tập ăn phù hợp với sự hoàn thiện của đường ruột

Ngày nay, sữa non/lượng sữa mẹ nạp vào trở nên hạn chế đối với heo con, nên để duy trì sự phát triển, trưởng thành của ĐTH heo sơ sinh chúng ta có thể bổ sung thức ăn tập ăn sớm cho heo. Có nhiều nghiên cứu cho thấy rằng ngay cả trên thế giới đã thừa nhận thức ăn tập ăn có thể giúp cải thiện ĐTH bằng cách thêm các hợp chất hoạt tính sinh học có nguồn gốc từ sữa, kết quả là chiều dài lông nhung cao hơn 9% ở 14 ngày tuổi (Hình 1).

Ngoài ra, thức ăn tập ăn cũng giúp kích thích sự gia tăng của các vi khuẩn có lợi như Lactobacilli và giảm tải mầm bệnh do Enterobacteriaceae gây ra. Hơn nữa, do nguyên liệu được lựa chọn cẩn thận trong thức ăn tập ăn, nên giúp kích thích tiết acid và enzyme, dẫn đến sự thích ứng tốt hơn với nguyên liệu thực vật, kết quả là năng suất cao hơn trong giai đoạn sau này (Hình 2).

Kết luận

Cho heo con bú sớm để nhận được nhiều kháng thể đầu từ sữa non cùng với sự kết hợp thức ăn tập ăn ở dạng rắn giúp đường tiêu hóa của heo con sớm hoàn thiện, đảm bảo sự phát triển tốt và khỏe mạnh và giúp heo con thích nghi dễ dàng với quá trình chuyển hóa vào giai đoạn cai sữa.