Phòng Chống Bệnh Lở Mồm, Long Móng

Mới đây tại Quảng Nam và Quảng Ngãi, dịch lở mồm, long móng (LMLM) đã xuất hiện với hàng nghìn con trâu, bò và lợn bị nhiễm bệnh. LMLM là loại bệnh hết sức nguy hiểm, lây lan nhanh, do đó các vùng có dịch cần xử lý triệt để theo hướng dẫn của thú y.

Lở mồm long móng là gì?

Theo ông Văn Đăng Kỳ - Phó phòng Dịch tễ (Cục Thú y) LMLM là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây lan nhanh do loại virus ARN nhỏ nhất, thuộc họ Picornaviridea, giống Aphthovirus gây ra. Đây là một loại virus hướng thượng bì, có đặc điểm sốt và xuất hiện mụn nước ở miệng, chân và đầu vú. Thời loạn ủ bệnh của virus thường kéo dài ba đến tám ngày, khi nhiễm bệnh con vật lên cơn sốt cao (40-41oC), ủ rũ, bỏ ăn, ở những con đang cho sữa lượng sữa sẽ giảm đột ngột, thậm chí nhiều con bị mất sữa. Đến ngày hôm sau, mụn nước bắt đầu xuất hiện ở chân (kẽ móng, quanh gờ móng và bướu gót chân), niêm mạc (lưỡi, lợi, môi, chân răng) và đầu vú. Lúc đầu mụn nước rất nhỏ, đường kính một đến hai cm, sau đó phát triển to lên nhanh chóng, nổi lên trên bề mặt có màu trắng, các mụn này có thể kết hợp lại với nhau. Tiếp theo mụn sẽ bị vỡ chảy ra dịch màu vàng rơm tạo nên các vết loét thô sâu ở miệng con vật. Khi bị bệnh con vật ít ăn, hoặc bỏ hẳn ăn, đi lại khó khăn, nhẹ thì mất sức kéo, nặng có thể dẫn đến chết với tỷ lệ lên đến 60% đối với những loại gia súc nhỏ.

Bệnh lây qua đường nào?

Ông Văn Đăng Kỳ cho biết, LMLM chủ yếu lây lan qua đường hô hấp và tiêu hoá. Sự lây lan giữa bò và lợn phát sinh qua không khí là chính, lợn bị nhiễm bệnh có khả năng tập trung virus lớn hơn 100- 1.000 lần so với trâu, bò, thời gian tồn tại của virus trong không khí cũng rất dài. Virus có thể sống sót bên ngoài cơ thể con vật nếu không chịu tác động bởi nhiệt độ cao hoặc thay đổi độ pH. Nhiệt độ ở mức 64- 65oC virus sống được 30 phút, ở 70oC thời gian sống của virus là 15 phút và ở nhiệt độ 80oC virus tồn tại được 3  phút. Trong thịt đông lạnh virus sống được trong một thời gian dài và truyền từ nơi này sang nơi khác do vận chuyển các chất thải từ lò mổ hoặc từ quần áo, xe cộ, thậm chí trong điều kiện mát, ẩm, virus có thể lây truyền đi theo chiều gió rất xa.

Ở lợn đường nhạy cảm nhất là hô hấp, tại đây virus được nhân lên rất nhiều trong phổi nhưng sự lây lan của bệnh chỉ trong nhóm lây qua miệng. Ở bò virus thường tồn tại ở mũi, họng, tuyến vị, virus sống trong các mô bào này từ ba đến bảy tuần. Nguy hiểm hơn virus có sức lây lan rất mạnh đến ngay cả mặt nạ, khẩu trang cũng không hạn chế được virus xâm nhập.

Cách phòng chống

- Theo ông Nguyễn Ngọc Nhiên - Viện phó Viện Thú y quốc gia, các địa phương khi thấy xuất hiện bệnh phải tổ chức khoanh vùng để dập ngay lập tức, tiến hành cô lập những vùng có dịch, nghiêm cấm vận chuyển gia súc đã mắc bệnh đi nơi khác... phải thực hiện nghiêm túc các biện pháp sau:

Đối với nơi đã xảy ra dịch:

- Thực hiện tích cực việc bao vây dập tắt ổ dịch bằng mọi biện pháp. Xử lý triệt để gia súc mắc bệnh bằng cách tiêu diệt hoàn toàn tránh lây lan ra diện rộng, có thể đem gia súc đi chôn cất ở nơi xa dân cư hoặc thiêu đốt.

- Cách ly triệt để đàn gia súc khi số lượng nhiễm bệnh quá nhiều.

- Tiêu độc hằng ngày đối với chuồng nuôi, chất thải và mọi môi giới truyền bệnh kể cả các phương tiện đi lại bằng nước vôi đặc 10 - 20%, vôi bột hoặc xút 2%, formon 2%, crezin 5%.

- Tiêm phòng khẩn cấp cho những động vật dễ bị lây nhiễm bằng cách tiêm phòng bao vây từ phía ngoài vào tâm ổ dịch.

Đối với nơi chưa có dịch:

Tuy chưa nhiễm bệnh, nhưng tại các vùng này phải thực hiện mạnh các biện pháp sau:

- Cần phát hiện bệnh sớm, chẩn đoán, tốt nhất là thực hiện chẩn đoán định kỳ ngăn ngừa bệnh từ xa.

- Thực hiện cách ly nghiêm ngặt động vật có biểu hiện triệu trứng LMLM và những con được chăn nuôi cùng. Ngăn chặn mọi môi giới truyền bệnh, tăng cường theo dõi, chăm sóc đàn vật nuôi trong vùng dịch.

- Tiêu độc định kỳ môi trường, nơi liên quan đến chăn nuôi động vật, nhất là vùng ổ dịch cũ hoặc nơi mới phát sinh để tiêu diệt mầm bệnh.

- Xử lý vệ sinh thú y triệt để các phương tiện vận chuyển thức ăn chăn nuôi, vật dụng (quần, áo) và nước uống.

Phương pháp chữa bệnh:

- Ở miệng: Dùng chất sát trùng nhẹ như thuốc tím với liều lượng 0,1% hoặc nước quả chua (chanh, khế...) bóp lấy nước xoa vào niêm mạc miệng. Cho gia súc ăn thức ăn mềm, dễ tiêu.

- Móng: Rửa sạch, dùng các loại kháng sinh mỡ, cồn iốt, thuốc nam như lá bàng, lá phèn đen, thanh xoan, lá trầu không... chống nhiễm trùng, kích thích lên da non, chống ruồi muỗi.

- Ở vú: Thường xuyên vắt cạn sữa, sát trùng mụn loét bằng dung dịch sát trùng, nếu bị nặng dùng thêm các kháng sinh Penicillin, Streptomyxin... để tiêm.