Một số kinh nghiệm dẫn dụ chim yến – Phần 3: Thanh làm tổ

Chim yến lần theo các tín hiệu của âm thanh để vào nhà yến, cùng với mùi sinh cảnh dẫn dụ, nếu cảm thấy thấy thích hợp thì nhiều chim sẽ ở lại (chủ yếu là chim yến tơ). Khi ở lại trong nhà chim yến sẽ lựa chọn một vị trí thích hợp để đu bám và làm tổ trên các thanh làm tổ.

Có nhiều loại vật liệu được sử dụng làm thanh làm tổ mà chim yến có thể đu bám được, phổ biến nhất là các loại ván gỗ chuyên dụng cho nhà yến như meranit, bạch Tùng, mít nài, giẻ đỏ, trâm vàng, xoan... Một số nhà sử dụng lam xi măng hay lam đá tự nhiên để chim yến đu bám và làm tổ. Kết quả nghiên cứu ban đầu của chúng tôi nhận thấy mỗi loại vật liệu làm thanh làm tổ đều có những ưu, nhược điểm riêng. Giá thành tổ yến trên thị trường hiện nay rất khác nhau phụ thuộc vào nguồn gốc xuất xứ của tổ yến, sự tin dùng lâu năm của người sử dụng và một phần cũng bị chi phối bởi vật liệu được sử dụng làm thanh làm tổ trong nhà yến.

Lam làm từ gỗ thì lắp đặt nhẹ, giá thành tùy loại gỗ nhưng cũng khá cao, chim ưu thích đu bám và làm tổ nhanh. Trên lam gỗ, màu sắc tổ thường trắng sáng, hình dạng và kích thước tổ không căng tròn, không được ưa chuộng nhiều nên giá thành thường thấp (giá bán bằng khoảng ¼ giá bán tổ yến đảo). Kết quả khảo sát còn cho thấy độ cứng và bề rộng của ván gỗ khác nhau thì hình dạng, kích thước và khối lượng tổ yến có sự sai khác rõ. Trên ván gỗ tổ thường bị hút nước mạnh hơn các vật liệu khác, nhiều tổ hay bị nhăn nhúm, cong vênh, nhìn không đẹp, gỗ cứng hơn thì tổ đẹp hơn.

Một số nhà yến sử dụng thanh lam đúc bằng xi măng để chim đu bám. Kết quả cho thấy chim vẫn đu bám và làm tổ bình thường, giá thành thấp nhưng lắp đặt nặng hơn. Đặc biệt chân tổ thường lẫn tạp chất của vôi vữa khi thu hoạch tổ, khó gia công, thị trường cũng không ưa chuộng. Tổ trên lam xi-măng cũng giống như trên gỗ, không giống hình dạng tổ yến đảo nên giá bán cũng không cao.

Lam đá tự nhiên được nhiều nhà yến sử dụng, đặc biệt là nhà yến khu vực miền Trung như Quảng Nam, Đà Nẵng. Trên lam đá này thì tổ yến to tròn hơn, rất giống tổ yến đảo, được ưa chuộng (đặc biệt là thị trường nước ngoài) nên giá bán cũng khá cao (bằng 1/3-1/2 giá tổ yến đảo). Lam đá chẻ thì giá thành vẫn rẻ hơn lam gỗ và lắp đặt cũng không khó, tuy nhiên trong giai đoạn đầu chim vào làm tổ sẽ chậm hơn lam gỗ vì chim chưa quen với bề mặt của đá, sau thời gian thì chim vẫn phát triển bình thường. Ngoài ra, ưu điểm lớn của lam đá tự nhiên là không bị mối mọt hay nấm mốc. Đá chọn làm lam thường là đá xanh, đá vôi mô phỏng theo đá các đảo yến tự nhiên, chẻ miếng quy cách dày khoảng 1,5 cm, rộng 15 - 20cm, dài 60 cm, bề mặt để nhám hay kẻ một số rãnh nhỏ để chim dễ bám.

Ban Quản lý và Khai thác yến Cù Lao Chàm, Hội An