Làm thế nào để nâng cao năng suất sinh sản của bò sữa

Vấn đề phát hiện bò sữa động dục và xác định thời điểm phối tinh thích hợp rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất sinh sản và hiệu quả chăn nuôi bò sữa.

Để cho việc phát hiện bò sữa động dục được tốt và hiệu quả cần:

Có sổ sách ghi chép các số liệu sinh sản của mỗi con bò: tuổi, ngày đẻ lần cuối, lần đẻ cuối có diễn ra bình thường không? Ngày động dục, ai phối tinh? Phối tinh loại gì?

Phải quan sát để phát hiện động dục ba lần trong một ngày ( sáng, trưa và tối; tốt nhất là quan sát vào sáng sớm và chiều tối). Độ dài mỗi lần quan sát phụ thuộc vào số lượng gia súc trong đàn ( thông thường từ 15 đến 30 phút).

Thả bò sữa ra bãi chăn hoặc một khoảng trống để quan sát các dấu hiệu động dục.

Cũng có thể sử dụng những biện pháp hỗ trợ phát hiện động dục sau đây:

* Phương pháp dùng bò đực thí tình:

Phương pháp này tốt , tin cậy và cho hiệu quả cao. Tuy nhiên, chỉ nên áp dụng trong chăn nuôi trang trại, vì tốn kém do phải nuôi con bò đực thí tình.

* Phương pháp sờ nắn qua trực tràng

Biện pháp này dơn giản, ít tốn kém, bảo đảm độ chính xác cao. Tuy nhiên, ít người chăn nuôi có thể tự làm được mà phải nhờ đến cán bộ kỹ thuật có tay nghề chuyên môn cao.

Biện pháp rút ngắn khoảng cách lứa đẻ

Để có nhiều sản phẩm chăn nuôi (có nhiều bê, có nhiều sữa..) và nâng cao năng suất, hiệu quả chăn nuôi, cần phải làm sao cho bò cái, trong cả quãng đời của chúng, đẻ càng nhiều lứa càng tốt,tức là làm sao phải rút ngắn khoảng cách giữa các lứa đẻ.

Muốn rút ngắn khoảng cách lứa đẻ ta phải tuân thủ và áp dụng những quy trình chăn nuôi hợp lý hoặc phải tác động để rút ngắn giai đoạn từ khi đẻ đến khi phối giống có chửa xuống còn 2 – 3 tháng (trong điều kiện bình thường, khoảng 40 – 50 ngày sau khi đẻ, bò cái động dục trở lại), để làm sao bò cái đẻ năm một.

Trong thực tế, do nhiều nguyên nhân, khoảng cách lứa đẻ thường kéo dài, khoảng 390 – 420 ngày hoặc hơn. Để khắc phục tình trạng này, cần chú ý đến những vấn đề sau đây:

Vào giai đoạn cạn sữa và ngay sau khi đẻ, nuôi dưỡng bò cái hợp lý, phù hợp với nhu cầu của gia súc.

Chuẩn bị và chăm sóc chu đáo bò cái vào lúc đẻ( chuồng đẻ phải sạch sẽ, bảo đảm các điều kiện vệ sinh và hộ lý tốt).

Sau khi bò đẻ nên dùng dung dịch Rivanol, Lugol (xem tỷ lệ pha ở phần viêm tử cung, âm đạo) để thụt rửa tử cung.

Trong trường hợp đẻ khó, sót nhau hoặc viêm nhiễm đường sinh dục, cần can thiệp và điều trị kịp thời, tích cực để sớm phục hồi chức năng sinh sản.

Chọn lựa và sử dụng loại tinh chất lượng tốt để phối cho bò cái động dục, áp dụng đúng đắn kỹ thuật thụ tinh nhân tạo, đặc biệt là phải xác định và phối tinh vào thời điểm thích hợp nhất.

Thụ tinh nhân tạo đúng kỹ thuật với loại tinh chất lượng tốt

Thụ tinh nhân tạo tức là đưa tinh dịch của con đực vào đường sinh dục của con cái bằng các dụng cụ.

Trong điều kiện chăn nuôi bò sữa ở nước ta hiện nay, việc thụ tinh nhân tạo thường do dẫn tinh viên tiến hành, rất ít người chăn nuôi có thể tự phối tinh cho bò của mình được.

Vấn đề quan trọng là mỗi người chăn phải có hiểu biết về đặc điểm sinh lý sinh sản và động dục của bò sữa, có biện pháp theo dõi động dục chặt chẽ, khoa học và khi phát hiện thấy bò động dục phải báo ngay cho dãn tinh viên.

Những nguyên tắc cơ bản để thụ tinh nhân tạo đạt hiệu quả cao:

Các thao tác chuẩn bị thụ tinh nhân tạo phải tiến hành trong bóng râm và tránh tia nắng mặt trời chiếu trực tiếp vào tinh.

Phải tiến hành phối tinh trong điều kiện yên tĩnh, không gây tác động thô bạo cho bò cái.

Cần xác định thời điểm phối tinh thích hợp. thời điểm phối tinh thích hợp nhất là vào nửa tháng thứ 2của thời gian động dục. Muốn vậy, mỗi ngày nên quan sát động dục càng nhiều lần càng tốt.

Trong thực tế sản xuất, người ta thường áp dụng một quy tắc đơn giản “sáng – chiều”:

Tiến hành quan sát các dấu hiệu động dục 2 lần trong một ngày, nếu thấy bò cái động dục vào buối sáng thì phối vào lúc chiều tối, còn nếu thấy động dục vào buổi tối thì phối vào sáng sớm ngày hôm sau (có thể tiến hành phối tinh lặp lại, 12 giờ sau lần phối thứ nhất).

Mặc dù sau khi đẻ bò cái có thể động dục sớm hơn nhưng không nên phối tinh lần đầu tiên trước 2 tháng.