Kỹ sư Bách khoa tự chế máy sàng hạt sen

Chiếc máy sàng hạt của anh Trịnh Văn Định ở Hưng Yên giúp nâng cao năng suất, giảm sức lao động, giữ hương vị hạt sen tươi tốt hơn.

Hạt sen sau khi đã bóc lớp vỏ cứng bên ngoài. Ảnh: Bizmedia.

Sơ chế hạt sen là nghề truyền thống của nhiều xã tại TP Hưng Yên. Trước đây, việc sơ chế tốn nhiều thời gian, công sức. Trung bình một ngày, mỗi người chỉ làm được khoảng 3kg hạt. 

Thấu hiểu nỗi vất vả của nông dân khi bóc vỏ, thông tâm sen bằng tay, sẵn có kiến thức cơ khí học tại Đại học Bách Khoa, anh Định quyết tâm về quê, mày mò nghiên cứu để chế tạo ra chiếc máy sàng hạt sen đầu tiên.

Quy trình sơ chế hạt sen bằng máy:

Để làm ra hệ thống máy tự động từ khâu sàng, chà vỏ, sấy khô đến thông tâm hoàn chỉnh, anh Định phải cải tiến không dưới chục lần. Trước kia, người dân chỉ phân loại theo kích cỡ hạt sen trung, lép, to. Tuy nhiên, hiện nay, thị trường yêu cầu tới 7 loại hạt sen khác nhau nên anh Định phải quan sát kỹ kích thước sen để thiết kế từng lỗ sàng rồi xem xét đặc tính, độ bở, cứng của hạt làm hình dáng, kích cỡ của lưỡi dao cho phù hợp...

Ngoài ra, khi làm thủ công bằng tay, hạt sen phải ngâm nước pha với phèn để hạt mềm ra mới thao tác được. Tuy nhiên, càng ngâm lâu, chất lượng hạt sen càng giảm, vị béo, ngậy, bùi đặc trưng của hạt càng mất đi. Vì vậy, anh Định quyết tâm tạo ra chiếc máy thông tâm khô để đảm bảo chất lượng cho hạt sen.

Sau hơn 10 năm thử nghiệm, hệ thống máy hoàn thiện có thể sơ chế từ 2 đến 2,5 tấn hạt sen tươi một ngày. Mỗi năm, anh sơ chế từ 400 đến 500 tấn, sản xuất hạt sen khô và cung cấp cho những đơn vị thu mua khắp cả nước để tiếp tục chế biến hoặc bán ra thị trường.

Những sản phẩm phổ biến gồm hạt sen đỏ - loại vẫn còn nguyên lớp áo lụa bên ngoài có vị hơi chát; hạt sen trắng chà rối và hạt chà kỹ đến trắng tinh. Khi sen vào mùa thu hoạch từ tháng 5 đến tháng 8 Âm lịch hàng năm, anh hợp đồng với các nhà trồng quanh xã, huyện, thu mua hạt sen về sơ chế. Những tháng còn lại sẽ có nguồn sen từ các tỉnh miền Nam chuyển ra.

"Tôi đam mê cơ khí hơn làm ăn buôn bán nên chỉ quan tâm đến làm cách nào để có được sản phẩm chất lượng, giảm công sức cho bà con. Hầu hết thời gian tôi đều chú tâm vào máy móc", anh Định chia sẻ.

Chiếc máy của anh Định có mặt ở hầu hết các cơ sở sơ chế hạt sen khô tại Hưng Yên. Năm tới, anh dự kiến sẽ hoàn thành bản cải tiến tiếp theo cho hệ thống máy hiện tại, giữ chất lượng phân loại hạt ổn định nhưng năng suất tăng lên gấp 4 -5 lần để đáp ứng nhu cầu thị trường. Anh cũng sẵn sàng chuyển giao công nghệ cho những đơn vị có nhu cầu để làm ra những hạt sen sạch, ngon.