Nguy cơ mất thị trường tôm 800 triệu USD

Nếu không thay đổi, có khả năng tôm cũng phải "giải cứu" như thịt heo, thanh long, dưa hấu do không xuất khẩu được

Xuất khẩu tôm đối mặt nhiều quy định nghiêm ngặt về an toàn dịch bệnh Ảnh: Ngọc Trinh

Chiều 5-7, tại hội nghị triển khai xây dựng chuỗi sản xuất tôm an toàn dịch bệnh phục vụ xuất khẩu do Cục Thú y tổ chức ở TP HCM, ông Phạm Văn Đông, Cục trưởng Cục Thú y, cho biết xuất khẩu tôm đang gặp nhiều khó khăn do hàng rào kỹ thuật về bệnh dịch, tồn dư kháng sinh.

Vừa qua, 6 thị trường: Úc, Hàn Quốc, Ả Rập Saudi, Trung Quốc, Brazil, Mexico đã yêu cầu các lô hàng tôm của Việt Nam phải xuất phát từ cơ sở an toàn dịch bệnh; nếu không, từng lô phải có chứng nhận sạch bệnh đối với sản phẩm tôm chưa nấu chín. Những thị trường này chiếm hơn 25% tỉ trọng xuất khẩu tôm của Việt Nam, tương đương 800 triệu USD/năm.

Theo Cục Thú y, đơn vị này đã nhiều lần cảnh báo về các quy định từ phía nước ngoài để phối hợp ứng phó nhưng các doanh nghiệp (DN) vẫn khá thờ ơ. Ngay như hội nghị này, Cục Thú y mời gần 40 DN để triển khai nhưng chỉ có 3 DN tham dự.

Theo ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), cộng đồng DN chế biến hết sức lo lắng trước những quy định trên vì các chỉ tiêu về dịch bệnh thuộc khâu nuôi. Các chỉ tiêu này rất khó kiểm soát vì nếu khâu nuôi không dùng kháng sinh sẽ không loại bỏ được mầm bệnh có ở khắp nơi.

Với Hàn Quốc, thị trường liên tục tăng trưởng 10 năm qua, đạt kim ngạch 300 triệu USD/năm nhưng đến ngày 1-4-2018 sẽ áp dụng quy định mới về chứng nhận sạch bệnh thì nguy cơ mất thị trường này là rất cao. Với thị trường Úc, xuất khẩu tôm đạt 80 triệu USD/năm nhưng những tháng đầu năm sụt giảm đến 50% do hàng rào kỹ thuật.

Ông Đặng Quốc Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Công ty Việt Úc, cho biết tỉ lệ nuôi tôm thành công tại Việt Nam rất thấp, chỉ 25%-30%, do các hộ nuôi có trình độ thấp. Tôm Việt Nam trước giờ cạnh tranh được là nhờ giá thấp nhưng những quy định mới dù giá thấp cũng không bán được nên buộc phải thay đổi.

Ông Nguyễn Văn Long, Trưởng Phòng Thú y thủy sản - Cục Thú y, cho biết đã khởi động việc ứng phó với các quy định mới của nước ngoài từ năm 2014 nhưng không được DN hưởng ứng. Hiện tại, chỉ mới có Công ty Việt Úc và Công ty Huy Long An tham gia xây dựng cơ sở an toàn dịch bệnh. Trong đó, Công ty Việt Úc đã cơ bản đáp ứng các tiêu chí để được ngành thú y công nhận. Theo quy trình, phía nhập khẩu phải đến tái kiểm tra và mất nhiều thời gian cho các thủ tục để được thế giới công nhận an toàn dịch bệnh.

Theo ông Long, người nuôi cũng như DN chưa ý thức được tầm quan trọng của việc xây dựng cơ sở an toàn dịch bệnh. Do đó, nếu tiếp tục duy trì cách sản xuất như hiện nay, con tôm dễ lâm vào tình cảnh phải "giải cứu". Trung Quốc không phải là thị trường dễ tính đối với tôm nhập khẩu chính ngạch. Do đó, nếu ngành tôm trông chờ vào xuất tiểu ngạch thì nên nhìn vào bài học của con heo vừa qua.