Con Tôm 2014 Cơ Hội Nhiều, Rủi Ro Lớn

Năm 2013, xuất khẩu tôm không chỉ mang về cho đất nước hơn 3 tỉ đô la Mỹ mà còn giúp nhiều hộ nuôi ở ĐBSCL phất lên trông thấy.

Dự báo trong năm 2014 con tôm tiếp tục có cơ hội giành được nhiều thắng lợi trong xuất khẩu. Nhưng cũng vì vậy, ngay từ đầu năm, không ít hộ dân đã “xé rào”, xuống giống ngoài khung lịch thời vụ khuyến cáo, dù dịch bệnh vẫn còn diễn biến phức tạp.

Lạc quan về thị trường

Một số người trong cuộc nhận định xuất khẩu tôm sẽ tiếp tục là điểm sáng và là hy vọng của ngành thủy sản Việt Nam trong năm 2014 vì những tín hiệu lạc quan về thị trường nhập khẩu.

Cụ thể, vào khoảng cuối tháng 1-2014, Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) dẫn nguồn tin từ các nhà nhập khẩu Nhật Bản, cho hay Bộ Y tế Lao động và Phúc lợi Nhật Bản đã ra thông báo chính thức về việc nâng mức dư lượng chất ethoxyquin (chất chống oxy hóa sử dụng trong sản xuất thức ăn nuôi tôm) trong tôm Việt Nam nhập khẩu vào Nhật Bản lên 0,2 ppm, từ mức 0,01 ppm trước đó.

Song song với quyết định trên, Nhật Bản cũng dỡ bỏ quy định kiểm tra 100% lô tôm nhập khẩu từ Việt Nam về chất ethoxyquin. “Đó là cơ hội để các doanh nghiệp xuất khẩu tôm của chúng ta (Việt Nam) đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường Nhật trong năm nay”, một lãnh đạo của VASEP cho biết.

Thực tế, theo số liệu thống kê của Tổng cục Thống kê, trong năm 2013, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam vào Nhật Bản, chủ yếu là mặt hàng tôm, đã vượt 108.300 tấn, đạt trị giá trên 1,1 tỉ đô la Mỹ, tăng gần 3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Bên cạnh đó, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ và EU cũng hồi phục và tăng khá mạnh ở những tháng gần đây. Chỉ riêng 9 tháng đầu năm 2013, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ đã tăng 63% so với cùng kỳ (đạt 543 triệu đô la Mỹ); sang EU đạt 264 triệu đô la Mỹ, tăng 15% so với cùng kỳ.

Từ một số tín hiệu lạc quan về thị trường nhập khẩu như Mỹ, EU và sự nới rộng về việc kiểm tra dư lượng kháng sinh ở Nhật Bản…,VASEP đưa ra dự báo năm 2014, kim ngạch xuất khẩu tôm Việt Nam có thể đạt 3,5 tỉ đô la Mỹ.

Tuy nhiên, theo ông Trần Thiện Hải, Chủ tịch VASEP, kết quả trên có đạt được hay không còn phụ thuộc khá lớn vào việc các doanh nghiệp có kiểm soát tốt được nạn bơm chích tạp chất cũng như tận dụng cơ hội gia tăng xuất khẩu trong lúc một số nước như Thái Lan, Trung Quốc, Malaysia... đang gặp khó khăn về dịch bệnh hay không.

Đang dịch vẫn ùn ùn nuôi tôm

Vua tôm Sáu Ngoãn (Võ Hồng Ngoãn), ngụ xã Vĩnh Trạch Đông, TP. Bạc Liêu, Bạc Liêu, cho biết cách đây vài năm, với chi phí đầu tư vào khoảng 80.000 đồng/kg (gồm tiền con giống, nhân công, thuốc, thức ăn…), mỗi ki lô gam tôm thẻ chân trắng bán ra người nông dân thu được khoảng 15.000–20.000 đồng tiền lãi.

Nhưng đến vụ tôm năm 2013, mỗi ki lô gam tôm bán ra, người nuôi có thể lãi tới 100.000-120.000 đồng. “Cũng vì mức lợi nhuận thu được cao nên nông dân cứ ùn ùn “xé rào”, thả nuôi, bất chấp khuyến cao, dịch bệnh đang hoành hành”, ông Ngoãn cho biết.

Theo ông Sáu Ngoãn, ngoài yếu tố lợi nhuận, tại địa phương của ông còn xảy ra tình trạng một số doanh nghiệp sản xuất con giống, thuốc thú y và thức ăn liên kết phát động bà con “xé rào” thả nuôi. “Các công ty thuốc, giống, thức ăn…, vì lợi nhuận nên phát động, họ nói ở chỗ này có ông A, ở chỗ kia có ông B nuôi thành công, rồi nói con tôm thẻ chân trắng dễ nuôi, ít bệnh, ngắn ngày, năng suất cao… để “giật dây” nông dân thả giống, chứ họ đâu có nêu lên mấy trường hợp những hộ nuôi bị lỗ. Chẳng hạn, ở xã Vĩnh Trạch Đông, nông dân thả nuôi 800 héc ta, thì bị thiệt hại đến 500 héc ta rồi”, ông Ngoãn nói.

Tại Sóc Trăng, ông Nguyễn Văn Nhiệm, Chủ nhiệm Hiệp hội tôm Mỹ Thanh, cho biết tình trạng nông dân “xé rào” thả giống cũng đang xảy ra phổ biến, trong đó có nhiều hộ bị thiệt hại nặng do tôm gặp dịch bệnh. “Riêng diện tích nuôi của Hiệp hội, do dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp nên nông dân chưa dám thả giống. Tính đến nay, chỉ thả nuôi được khoảng 10% trên tổng diện tích của hiệp hội là hơn 2.700 héc ta”, ông Nhiệm cho biết.

Báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trà Vinh, cho biết tính đến nay, tại 2 huyện Duyên Hải và Cầu Ngang - vùng nuôi tôm trọng điểm của Trà Vinh - cũng đã xuống giống được hơn 500 héc ta, nuôi theo hình thức thâm canh, tuy nhiên, đã có khoảng 25% diện tích, tương đương khoảng 125 héc ta bị thiệt hại.

Theo ông Sáu Ngoãn, do người dân “xé rào” thả giống, làm dịch bệnh trên tôm nuôi gia tăng nên tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh xử lý cũng tăng theo. “Tình trạng lạm dụng kháng sinh đang có chiều hướng tăng lên nhưng may là ở khu vực châu Á (gồm Thái Lan, Trung Quốc, Malaysia…) cũng gặp dịch bệnh, cung không đủ cầu, thành ra con tôm dù có kháng sinh, tạp chất cũng tiêu thụ được, chứ nếu dịch bệnh ở khu vực này được khắc phục mà mình cứ nuôi theo kiểu lạm dụng kháng sinh, thì chắc chắn sẽ không bán được”, ông Ngoãn cho biết.

Theo khuyến cáo của một số địa phương ở ĐBSCL, khung lịch thời vụ xuống giống vụ tôm 2014 được bắt đầu từ cuối tháng 2-2014 đến tháng 9-2014.

Riêng tại Tiền Giang, tính đến cuối tháng 1-2014, toàn tỉnh đã thả nuôi được 250 héc ta tôm, đạt khoảng 10% diện tích thả giống theo kế hoạch năm 2014 của tỉnh. Tuy nhiên, do hiện tôm nuôi đang bị thiệt hại nặng (khoảng 150 héc ta) nên Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh đã có thông báo yêu cầu nông dân tạm ngưng thả giống, cho đến khi có thông báo mới.