Xuất khẩu thủy sản 2020 tăng trưởng âm do COVID-19?

VASEP cho rằng xuất khẩu thủy sản của cả nước năm 2020 sẽ đạt khoảng 8,2 tỉ USD, giảm 4% so với năm 2019, trong đó tôm ước đạt gần 3,7 tỉ USD, cá tra đạt khoảng 1,4 tỉ USD, trong khi xuất khẩu hải sản đạt hơn 3,1 tỉ USD, giảm 3%.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP) tác động của dịch COVID-19, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong quí I giảm 10% và tiếp tục giảm 7% trong quí II đạt gần 1,8 tỉ USD. Tuy nhiên, sang quí III, xuất khẩu thủy sản đã tăng nhẹ 2% so với cùng kì năm ngoái đạt gần 2,4 tỉ USD.

Sau khi hồi phục tương đương với cùng kì năm ngoài trong tháng 7 và tháng 8, kim ngạch xuất khẩu trong tháng 9 ước đạt 790 triệu USD, tăng 9% so với cùng kì năm ngoái và lũy kế 9 tháng đầu năm xuất khẩu thủy sản ước đạt giảm 4% đạt gần 6 tỉ USD.

Xu hướng tiêu thụ thủy sản trên thị trường thế giới thay đổi, theo đó những sản phẩm phục vụ cho phân khúc dịch vụ như cá tra và một số sản phẩm có giá vừa phải bị sụt giảm nhu cầu vì yêu cầu giãn cách xã hội và lệnh phong tỏa ở các nước. Cụ thể, cá tra là mặt hàng có doanh số xuất khẩu giảm sâu nhất trong cả quý I (giảm 29%) và quý II (giảm 32%), tiếp tục giảm 27% và 29% trong tháng 7 và tháng 8.

Xuất khẩu cá tra trong tháng 9 tiếp tục giảm 14% với doanh số đạt 135 triệu USD, đưa kết quả xuất khẩu lũy kế 9 tháng đầu năm giảm 28% đạt khoảng 1 tỉ USD.

Dịch bùng phát trên toàn thế giới, nhu cầu cá tra sụt giảm mạnh tại các thị trường nhập khẩu chính như Mỹ, EU, Trung Quốc, ASEAN do giãn cách xã hội.

Tiêu thụ khó khăn khiến giá cá tra liên tục giữ ở mức thấp, dưới giá thành sản xuất. Theo số liệu của Cục Xuất nhập khẩu, giá cá tra thịt trắng loại trên 1 kg/con giảm 3.800 - 3.850 xuống 17.200-17.500 đồng/kg. Mức giá này thấp hơn khoảng 4.000 đồng/kg so với giá thành sản xuất 21.000 - 22.000 đồng/kg.

Trao đổi với người viết, ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư kí VASEP cho biết mặc dù hiện nay xuất hiện tín hiệu tốt ở một số thị trường tiêu thụ cá tra nhưng do dịch COVID-19 vấn đang diễn biến phức tạp nên việc bán hàng vẫn khó khăn.

"Ngay cả khi thúc đẩy tiêu thụ hàng ở thị trường nội địa nhưng vẫn không thể hết được lượng hàng tồn kho. Hiện tại ngành cá tra nói riêng và thủy hải sản nói chung vẫn còn đang trông chờ vào tình hình dịch bệnh tạm lắng", ông Hòe nói.

Trước đó, CTCP Vĩnh Hoàn (Mã: VHC), một trong những doanh nghiệp lớn xuất khẩu cá tra, thông tin về hoạt động kinh doanh tháng 8 năm nay ghi nhận tổng doanh thu đạt 617 tỉ đồng,giảm 5% so với cùng kì và giảm 2% so với tháng 7 trước đó. Nguyên nhân chủ yếu do doanh thu của sản phẩm cá tra giảm 9% so với cùng kì.

Trong khi đó, nhu cầu thủy sản trong phân khúc bán lẻ vẫn ổn định hoặc tăng ở một số thị trường lớn như Mỹ, xuất khẩu tôm vẫn tăng mặc dù xuất khẩu cá tra và các sản phẩm hải sản giảm. Ngoài ra, thiếu hụt nguyên liệu khai thác trong nước và nhập khẩu cũng khiến cho xuất khẩu hải sản sụt giảm.

Vẫn còn nhiều bất ổn về tiêu thụ thủy sản từ nay đến cuối năm

Trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn còn diễn biến phức tạp, bùng phát đợt 3 tại các thị trường và xuất hiện trở lại trong cộng đồng trong nước, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong 3 tháng cuối năm chưa thoát được cơn khủng hoảng suy giảm do nhu cầu giảm, do sản xuất bị ảnh hưởng khiến nguyên liệu chế biến giảm.

Như thông lệ mọi năm, tốc độ tiêu thụ thủy hải sản ở các thị trường trở nên sôi động hơn vào cuối năm, đặc biệt là dịp lễ tết.

Tuy nhiên, năm nay, ông Hòe cho biết: "Vẫn chưa chắc chắn vì dịch bệnh vẫn chưa được đẩy lùi. Nếu hết dịch thì tình hình tiêu thụ có thể tăng lên gấp đôi. Nhưng như hiện nay thì cũng rất khó".

Tuy nhiên, trong bối cảnh này, thủy sản Việt Nam vẫn có cơ hội ở các thị trường. Đối với thị trường Mỹ, Việt Nam vẫn có thể tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu tôm, nhất là tôm chân trắng vì sản phẩm này vẫn tiêu thụ tốt tại phân khúc bán lẻ, đồng thời Việt Nam có thể tăng chế biến và xuất khẩu các sản phẩm có thời hạn bảo quản lâu như cá ngừ và cá biển khác đóng hộp.

Đối với thị trường EU, mặc dù COVID-19 làm giảm nhu cầu và gây khó khăn cho giao thương thủy sản nhưng tôm chân trắng cũng đang có chiều hướng tăng tiêu thụ trên thị trường này.

Ngoài ra, các mặt hàng thủy sản như tôm, cá ngừ, mực bạch tuộc và nhuyễn thể được hưởng thuế 0% khi hiệp định EVFTA có hiệu lực từ 1/8/2020 sẽ là đòn bẩy để thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường EU tăng trong những tháng cuối năm nếu các doanh nghiệp có nguồn nguyên liệu tốt và tận dụng hiệu quả ưu đãi thuế quan.

Đối với thị trường Trung Quốc, dự báo nhu cầu sẽ hồi phục trong những tháng cuối năm, khi nguồn cung trong nước của Trung Quốc bị sụt giảm do COVID-19.

Xuất khẩu sang Hàn Quốc và Nhật Bản sẽ vẫn duy trì ổn định, không tăng đột phá nhưng sẽ tăng tốt với mặt hàng tôm trong những tháng tới.

VASEP dự báo xuất khẩu thủy sản của Việt Nam 3 tháng cuối năm sẽ đạt khoảng 2,3 tỉ USD, giảm nhẹ 2% so với cùng kì năm ngoái, trong đó tôm tăng 9% đạt 1,1 tỉ USD, cá tra giảm 31% đạt 365 triệu USD, các mặt hàng hải sản đạt khoảng 854 triệu USD, tăng 7,5% với cùng kì năm 2019.

Với dự báo trên, VASEP cho rằng xuất khẩu thủy sản của cả nước năm 2020 sẽ đạt khoảng 8,2 tỉ USD, giảm 4% so với năm 2019, trong đó tôm ước đạt gần 3,7 tỉ USD, cá tra đạt khoảng 1,4 tỉ USD, trong khi xuất khẩu hải sản đạt hơn 3,1 tỉ USD, giảm 3%.