Nâng Niu Xoài Quý Đá Trắng
Những cây xoài Ngự ở chùa Đá Trắng (Phú Yên) đã được nhiều người biết đến trước khi được công nhận là Cây di sản (cuối năm 2013). Ngày xưa, xoài chín ở đây đều phải dâng hết cho triều đình.
Cây huyền sử
Ấy là cụm cây xoài đã trên 220 năm tuổi, tỏa bóng trong khuôn viên di tích quốc gia chùa Đá Trắng (Từ Quang, xã An Dân, huyện Tuy An, Phú Yên). Tương truyền, trên đường hành quân đánh trận ngang qua đất Phú Yên, Chúa Nguyễn Ánh đã được dân địa phương dâng lãm xoài Đá Trắng.
Trong lúc mỏi mệt, hương vị ngọt thanh quyến rũ chưa từng thấy của xoài Đá Trắng đã khiến ngài “ấn tượng khó phai”. Thế nên sau đó, dưới triều Gia Long, cùng với bòn bon Quảng Nam, xoài Đá Trắng đất Phú Yên đã trở thành “nhị bảo ngự thiện”. Cứ mỗi dịp Tết Đoan ngọ, tỉnh Phú Yên phải dâng vua từ 1.000 - 2.000 trái xoài “chính hãng” chùa Đá Trắng.
Khu vực quanh chùa Đá Trắng đất đai không màu mỡ, chen nhiều đá tảng, thế nên xoài mọc được và phát triển không nhiều, thành ra lại càng rất quý hiếm. Thường niên, quan huyện lệnh phải cắt cử sai nha canh gác cẩn thận vườn xoài và ghi chép tỉ mỉ quá trình ra hoa, kết trái, số lượng thu hoạch. Đã vậy, Phú Yên còn lập riêng một đội quân chuyên lo vận chuyển xoài ra kinh đô Huế. Xoài được ủ cẩn thận vào giỏ tre lót đệm nhẹ nhàng, chở đến Huế thì trái cũng vừa chín vàng, thơm nức. Nhà vua sẽ mở tiệc ngự thiện, thưởng thức xoài và chia lộc cho các quan đại thần…
Những cây xoài cổ thụ này đã có trước khi chùa Từ Quang được tạo lập (năm Đinh Tị 1797, triều Vua Quang Toản nhà Tây Sơn). Đây là ngôi chùa đã chứng kiến những cuộc gặp gỡ quan trọng của các lãnh tụ phong trào Cần Vương. Dưới bóng xoài Đá Trắng hiện vẫn còn ngôi miếu thờ hai chí sĩ yêu nước Võ Trứ và Trần Cao Vân. Lễ hội chùa Đá Trắng (10 – 11 tháng Giêng) vẫn đều đặn diễn ra…
Mong sớm được bảo tồn, phục tráng...
Giản dị, nghiêm trầm bên đỉnh dốc, chùa Đá Trắng (Từ Quang) không phô trương thanh thế nhưng đủ hút bước chân những người lắng lòng về một cõi linh thiêng với biết bao kỳ nhân, dị vật đã còn in dấu ở đất này. Bóng xoài Ngự vẫn âm trầm nhuốm màu huyền thoại quanh chùa. Câu ca “Rủ lên Đá Trắng ăn xoài” mỗi độ xuân đến như lời nhắc người chiêm vọng về một sản vật gắn với bao thăng trầm của Tổ quốc. Thế nhưng từ lâu rồi, không mấy ai còn được ăn trái xoài Đá Trắng từ những gốc cây huyền sử.
Câu ca “Rủ lên Đá Trắng ăn xoài” mỗi độ xuân đến như lời nhắc người chiêm vọng về một sản vật gắn với bao thăng trầm của Tổ quốc. Thế nhưng từ lâu rồi, không mấy ai còn được ăn trái xoài Đá Trắng từ những gốc cây huyền sử.
Sư thầy Thích Đồng Quang cho biết, hiện nay giống xoài gốc ở Đá Trắng chỉ còn lại 4 cây, thuộc vào hàng cổ thụ, nằm ở 4 góc chùa, nhưng tới 3 cây đã không còn ra trái, còn 1 cây năm ra năm không, số lượng hoa trái rất lác đác. Những cây xoài nhỏ hơn trong vườn chùa mới trồng sau này là giống từ nơi khác, còn xoài gốc Đá Trắng vẫn chưa ươm thành công.
Theo ông Hồ Văn Tiến – Giám đốc Sở VHTTDL Phú Yên, vẫn chưa thấy ngành nông nghiệp tỉnh vào cuộc để phục tráng, nhân giống xoài này như mong muốn của nhiều người. “Trước mắt, đơn vị cùng Tỉnh hội Phật giáo Phú Yên tổ chức hỗ trợ để chùa Từ Quang và người dân quanh vùng tiến hành bảo quản, nhân giống xoài Đá Trắng. Tin rằng, người dân nơi đây sẽ tìm cách bảo tồn được giống xoài quý này” - ông Tiến nói.
Với việc được công nhận cây di sản, nhiều người hy vọng các chuyên gia nông nghiệp sẽ vào cuộc nhiệt thành để tìm cách lưu giữ bộ giống quý này, để những trái xoài Đá Trắng không chỉ còn trong vọng tưởng. Mong đến ngày, du khách đường xa vãn cảnh chùa, dừng chân dưới bóng cổ thụ, thưởng thức trái xoài thơm từ huyền thoại, để cảm yêu hơn hương đất quê nhà…
Related news
HTX Nghĩa Đạo sản lượng dưa chuột xuất khẩu giảm HTX Nghĩa Đạo (Thuận Thành - Bắc Ninh) tiến hành thu mua gần 100 tấn dưa chuột vụ xuân của nông dân, giảm 70 tấn so với năm 2014. Trong đó, sản lượng giống dưa bao tử xuất khẩu chỉ đạt gần 40 tấn, giống dưa F1 Đài Loan đạt gần 60 tấn.
Sản xuất rau theo hướng an toàn Viet GAP vẫn gặp hạn chế về thị trường đầu ra Theo Sở Khoa học và Công nghệ, đến thời điểm hiện tại, mô hình trồng rau trong nhà lưới, nhà màng giá rẻ đã được các sở, ban ngành quan tâm đầu tư nhân rộng như: Huyện An Phú (An Giang), tổng diện tích đạt được 18.200 m2, lợi nhuận từ 5 – 15 triệu đồng/1.000 m2 nhà mùng và từ 10 – 40 triệu đồng/1.000 m2 nhà lưới.
Mô hình từ ruộng vườn đến trường quay tăng lợi nhuận, giảm ô nhiễm môi trường Nhằm cải tiến, xây dựng chương trình đồng hành và chia sẻ ngày càng thiết thực hơn trong việc chuyển giao khoa học - kỹ thuật mới cho nông dân, giúp nông dân nâng cao hiệu quả sản xuất lúa, giảm chi phí đầu vào, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, thân thiện môi trường, hướng tới sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP, vụ lúa đông - xuân 2014 - 2015
Vĩnh Long xuất hiện ốc lạ cạp khoai lang Ông Ngô Văn Tua - Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thành Đông (Bình Tân - Vĩnh Long), cho biết thời gian gần đây trên ruộng khoai của ông và hộ trồng lân cận xuất hiện loài ốc lạ “cạp” khoai lang ngoài đồng, làm giảm đáng kể về năng suất và chất lượng.
Bạch Thông (Bắc Kạn) định hướng phát triển cánh đồng 3 vụ Năm 2015, huyện Bạch Thông (Bắc Kạn) đã thực hiện mô hình luân canh 3 vụ bằng việc gieo cấy giống lúa chất lượng cao, rút ngắn thời gian thu hoạch để tập trung sản xuất vụ thứ 3 trên đất 2 vụ lúa, góp phần nâng cao thu nhập cho nông hộ…