Làng nghèo nhất Nhật Bản thay đổi thần kỳ nhờ cây xà lách

Từng là địa phương nghèo nhất Nhật Bản nhưng nhờ trồng xà lách sạch, mỗi gia đình tại làng Kawakami có thể kiếm 25 triệu yên mỗi năm.

Cánh đồng rau xà lách xanh mướt tại làng Kawakami. Ảnh: The Japan Times.

Nằm sâu trong núi Shinshu, làng Kawakami thuộc tỉnh Nagano, phía Tây Thủ đô Tokyo được người dân đất nước mặt trời mọc mệnh danh là "ngôi làng thần kỳ".

Nơi đây có khí hậu khắc nghiệt, tuyết phủ suốt mùa đông và xuân, nhiệt độ có lúc xuống dưới âm 20 độ C, thời gian có thể sản xuất nông nghiệp chỉ khoảng 4 tháng trong năm. Tuy nhiên, nhờ trồng xà lách sạch, Kawakami trở thành ngôi lành giàu có nhất Nhật Bản, thu nhập bình quân của mỗi gia đình ở đây là 25 triệu yên (hơn 200.000 USD).

Những năm 60 của thế kỷ trước, ngôi làng rất nghèo và hoang vắng, cây lúa kém phát triển nên chỉ có những người bệnh mới có cơ hội ăn cơm trắng. Tuy nhiên, đến năm 1950, người Mỹ đem giống rau xà lách tới đây trồng thử và thành công. Loại rau này ưa khí hậu lạnh, khô nên phù hợp với điều kiện tự nhiên của làng. Từ khi trồng xà lách, thói quen ăn uống của người dân nơi đây cũng thay đổi theo. Họ sử dụng loại rau này trong bữa ăn hàng ngày cho đến tận bây giờ.

Theo người dân nơi đây, băng tuyết kéo dài khiến người dân phải ở trong nhà nhiều tháng, trong khi họ vẫn phải ăn, con cái vẫn phải đi học, người đau ốm vẫn phải chữa bệnh, nhiều người bỏ làng lên thành phố kiếm sống nhưng thu nhập không khá hơn là bao. Để giải thoát khỏi tình trạng này, năm 1980, trưởng làng đứng lên kêu gọi người dân sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn riêng của làng.

Ban đầu, nông dân lấy mẫu đất, nước để kiểm tra từng thành phần, theo dõi lượng mưa trong năm để chọn thời điểm xuống giống hợp lý và xây dựng ra bộ tiêu chí riêng cho quy trình canh tác ở làng. Người dân mất tới 20 năm để hoàn thiện bộ tiêu chí này và áp dụng tới tận bây giờ. Đây là những tiêu chí khắt khe khiến rau xà lách của làng dù không theo tiêu chuẩn GlobalGAP hay JGAP nhưng chất lượng vẫn cao.

Cụ thể, thời điểm thu hoạch rau là từ 3h đến 7h sáng, những loại hái sau 8h không được chấp nhận. Bón phân, phun thuốc trừ sâu phải sử dụng cách ít nhất 10 ngày. Thuốc bảo vệ thực vật cũng thân thiện với môi trường, bất cứ hóa chất nào dùng đều được tính toán phù hợp rồi mới sử dụng. Từ cách trồng, phun thuốc đến thu hoạch đều để ý kỹ càng. Nông dân sẽ ghi chép lại thời gian bón phân, phun thuốc… cẩn thận. Vì vậy, rau ở đây có thể hái ăn ngay tại vườn mà không cần rửa.

Để hỗ trợ mô hình sản xuất tại địa phương, làng Kawakami xây dựng một kênh truyền hình nhằm cập nhật giá thị trường và thời tiết cho bà con nông dân. Nhờ đó, dân làng biết cách lựa chọn những nơi thu mua rau với giá cao và kiểm soát tốt khối lượng bán ra mỗi ngày. Ngoài ra, sóng truyền hình còn giúp người dân nắm được thông tin về nhiệt độ không khí, nhiệt độ đất, lượng mưa... của từng khu vực để có chế độ chăm sóc rau phù hợp. 

Một ban quản lý được thành lập để giám sát và có chế tài xử lý thích đáng với những hộ dân làm sai hoặc không tuân thủ. Sản phẩm không đạt tiêu chuẩn bị tiêu hủy, hộ dân bị cấm sản xuất. Tuy không sản xuất trên cùng một mảnh đất nhưng rau ở đây luôn đồng đều về chất lượng cũng như mẫu mã và được bán với giá cao gấp 5 lần so với sản phẩm cùng loại. Năm 2013, làng Kawakami đưa ra thị trường nội địa hơn 60.000 tấn rau và thu về 16 triệu yên.

Tại làng Kawakami, người trẻ cũng tham gia làm nông nghiệp, trong đó, 10% người có độ tuổi khoảng 30, 20% là 40 tuổi và hơn 60% thuộc nhóm trên 63 tuổi.

Nhờ áp dụng khoa học công nghệ và kỷ luật riêng, làng Kiwakami thay đổi nhanh chóng. Người dân có điều kiện sống và thu nhập tốt hơn.

Năm 2012, mô hình trồng rau sạch của ngôi làng Kawakami được trồng thử nghiệm tại thôn Đạ Nghịt, Đà Lạt. Với diện tích 13 ha, các nguyên tắc canh tác vẫn phải đảm bảo theo đúng kỹ thuật giống như làng Kawakima từ khâu chọn hạt giống đến thu hoạch.