Bãi bỏ quy hoạch xuất khẩu gạo: Vẫn chưa thể ăn mừng to

Nhiều cơ sở, doanh nghiệp (DN) chế biến, kinh doanh lúa gạo tỏ ra đồng tình với việc bãi bỏ quy hoạch xuất khẩu gạo vừa được Bộ Công Thương ban hành. Dẫu vậy, vẫn chưa thể “ăn mừng to” vì nhiều quy định về xuất khẩu gạo của Thủ tướng Chính phủ ban hành vẫn còn hiệu lực.

Trong ảnh: Chế biến gạo xuất khẩu tại một doanh nghiệp ở ĐBSCL. Ảnh: T.H 

Điều kiện xuất khẩu gạo thông thoáng hơn

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh vừa ký quyết định bãi bỏ quy hoạch Thương nhân kinh doanh và xuất khẩu gạo, một quy định đang bị phàn nàn  gây khó khăn cho DN trong xuất khẩu gạo. Theo đó, các tiêu chí, điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo quy định tại Quyết định số 6139/QĐ-BCT ban hành năm 2013 như khống chế số lượng tối đa 150 đầu mối xuất khẩu gạo; khống chế địa bàn đầu tư xây dựng kho chứa, cơ sở xay, xát thóc gạo để đáp ứng điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo tại 20 tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư, tiêu chí thành tích xuất khẩu gạo... đã chính thức được bãi bỏ.

Theo ông Nguyễn Thanh Long - Giám đốc Công ty TNHH Gạo Việt, việc bãi bỏ quy hoạch thương nhân kinh doanh và xuất khẩu gạo không có tác dụng nhiều đến hoạt động xuất khẩu gạo của DN hiện nay.

Theo đánh giá của Bộ Công Thương, việc bỏ quyết định này nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho DN yên tâm đầu tư vào lĩnh vực xuất khẩu gạo, góp phần thúc đẩy xuất khẩu gạo, tăng cường tiêu thụ lúa, gạo hàng hóa cho nông dân.

Một số chuyên gia đánh giá, đây cũng là động thái tháo gỡ khó khăn cho DN xuất khẩu gạo trong tình hình hoạt động kinh doanh tụt giảm nghiêm trọng như hiện nay của Bộ Công Thương. Ông Huỳnh Thế Năng, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho rằng, thông tin này là cơ hội vàng cho DN có năng lực trong bối cảnh thị trường xuất khẩu đang hết sức trầm lắng hiện nay. Theo ông Năng, việc bãi bỏ điều kiện xuất khẩu gạo rất phù hợp với xu thế cải cách hành chính, đi vào thực chất của “Chính phủ kiến tạo”, giúp các DN có tính sáng tạo, tự chủ cao hơn để đối mặt với thị trường.

Vẫn chưa thể tự do xuất khẩu

Dù Bộ Công Thương đã có quyết định bãi bỏ quy hoạch thương nhân xuất khẩu, kinh doanh gạo. Tuy nhiên, các DN cho rằng, họ vẫn chưa thể tự do xuất khẩu như ngành thủy sản, khi Nghị định 109 của Chính phủ về kinh doanh, xuất khẩu gạo vẫn còn hiệu lực.

Ông Phạm Minh Thiện – Tổng Giám đốc DN tư nhân Cỏ May (Đồng Tháp) cho rằng, quyết định của Bộ Công Thương vừa qua là tin vui cho cộng đồng DN chế biến, kinh doanh lúa gạo dịp cuối năm. Tuy nhiên, để DN có thể tự do tìm đối tác và xuất khẩu gạo, thì vẫn còn phải chờ động thái điều chỉnh, sửa đổi hoặc bãi bỏ Nghị định 109 từ Chính phủ. Theo ông Thiện, những “rào cản” vừa được Bộ Công Thương bãi bỏ rất thiết thực, song những nội dung này vẫn còn quy định trong Nghị định 109 của Chính phủ.

Theo ông Nguyễn Thanh Long - Giám đốc Công ty TNHH Gạo Việt, việc bãi bỏ quy hoạch thương nhân kinh doanh và xuất khẩu gạo không có tác dụng nhiều đến hoạt động xuất khẩu gạo của DN hiện nay. Thay vào đó, chỉ giảm bớt một số gánh nặng cho các DN đã và đang xuất khẩu gạo có trong Quyết định 6139/2013 phê duyệt quy hoạch thương nhân kinh doanh, xuất khẩu gạo như thương nhân được cấp giấy chứng nhận phải bảo đảm duy trì đáp ứng các tiêu chí, điều kiện về thành tích xuất khẩu tối thiểu 10.000 tấn gạo/năm, kỳ hạn xét thành tích xuất khẩu để thu hồi giấy chứng nhận và các điều kiện về thành tích để có thể được tái cấp chứng nhận...

Trong khi đó, khó khăn được nhiều DN xuất khẩu gạo quan tâm là những điều kiện xuất khẩu gạo nằm trong Nghị định 109/2010 vẫn được áp dụng. Cụ thể, muốn xuất khẩu gạo, DN phải có ít nhất một kho chuyên dùng với sức chứa tối thiểu 5.000 tấn lúa khô; ít nhất một cơ sở xay, xát thóc, gạo với công suất tối thiểu 10 tấn lúa khô/giờ… Đây là những trở ngại lớn với DN nhỏ và vừa, những DN muốn làm gạo thương hiệu có giá trị cao nhưng không đủ vốn để đầu tư kho, nhà máy rộng, công suất lớn...

“Việc bãi bỏ quy hoạch không có tác động nhiều, các DN nhỏ không đủ điều kiện xuất khẩu gạo theo Nghị định 109 thì vẫn phải ủy thác cho một DN lớn đủ điều kiện để xuất khẩu” - ông Long nhận định.