Vẫn cần thương lái

Nông dân có thể trả theo mức lãi thỏa thuận hoặc vay không tính lãi với điều kiện giá bán nông sản cuối vụ cho họ thấp hơn thị trường… Cứ như thế, hệ thống thương lái len lỏi và tồn tại nhiều năm qua như một yếu tố không thể thiếu trong chuỗi giá trị sản xuất nông sản ở ĐBSCL. Tuy nhiên, hình ảnh người thương lái luôn được nhắc đến trong vai trò "nhân vật phản diện" với những danh xưng quen thuộc: bọn thương lái, đám thương lái, con buôn...
Công bằng mà nói, đâu đó, tình trạng thương lái tranh mua, tranh bán, ép giá nông dân hoặc tiếp tay cho thương lái nước ngoài lũng đoạn thị trường trong nước có diễn ra. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận ở mặt tích cực, thương lái có vai trò rất quan trọng. Chúng ta thường ấn định doanh nghiệp là "nhạc trưởng" trong chuỗi giá trị nông sản. Điều này không sai nhưng có lẽ chưa đủ nếu quên đi sự góp mặt của người thương lái. Đơn cử là vấn đề tiêu thụ lúa gạo nhiều năm qua vẫn chưa tìm được tiếng nói chung giữa nông dân và doanh nghiệp.
Nông dân cần bán lúa tươi ngay tại ruộng để có tiền trang trải tiền vật tư, nhân công thu hoạch lúa, trong khi doanh nghiệp chỉ thích mua lúa gạo tại kho. Nông dân không có phương tiện vận chuyển đến tận điểm thu mua còn doanh nghiệp không đủ năng lực để thu mua nhỏ lẻ... Trong khi đó, đội ngũ thương lái lại hội tụ đầy đủ các yếu tố làm hài lòng cả doanh nghiệp và nông dân. Họ có tiền trong tay lại có đội ghe thuyền có thể len lỏi khắp các cánh đồng thu mua lúa cho nông dân. Với những "cò lúa" chuyên nghiệp chỉ cần bốc nắm lúa, cắn mấy hạt là biết chính xác độ ẩm, tạp chất để mua lúa đáp ứng đúng yêu cầu từ phía doanh nghiệp...
Các sản phẩm nông sản qua tay thương lái đồng nghĩa với việc qua nhiều tầng nấc trung gian nên khả năng ép giá nông dân có thể xảy ra. Thế nhưng, với phương thức sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, mạnh ai nấy làm trong sản xuất nông nghiệp hiện nay nếu không có thương lái thì nông sản khó đến được kho các công ty xuất khẩu. Chính vì vậy, ngành chức năng nhiều địa phương trong vùng nhận định, thương lái vẫn là mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị nông sản trong vòng mười, hai mươi năm tới. Và nhiệm vụ của những lãnh đạo đầu ngành là phải định hướng, tổ chức, sắp xếp để phát huy vai trò tích cực, hạn chế các mặt tiêu cực từ hoạt động của thương lái.
Nhiều ý kiến cho rằng, mỗi địa phương cần thành lập một tổ chức tập hợp thương lái trên cơ sở tự nguyện để họ có thể trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm kinh doanh, nắm bắt thông tin thị trường… Từ tổ chức này, ngành chức năng cũng có điều kiện để phổ biến về đường lối, chính sách; tập huấn kỹ thuật về bảo quản, vận chuyển, chế biến, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm... Một giải pháp không kém phần quan trọng là mở rộng mối liên kết giữa doanh nghiệp và thương lái trong sản xuất nguyên liệu có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, quy định địa bàn thu gom, ký kết hợp đồng cụ thể… Ngoài ra, cần khuyến khích các thương lái có vốn, kỹ thuật, kinh nghiệm quản lý thành lập các công ty TNHH theo chuỗi sản xuất từ nguyên liệu đến chế biến, xuất khẩu và tiêu thụ nội địa. Đối với những thương lái có hành vi trục lợi, ép giá, hạ giá, cạnh tranh thiếu lành mạnh, cấu kết với thương lái nước ngoài tranh mua, tranh bán, lũng đoạn thị trường trong nước… phải kiên quyết xử lý và có giải pháp ngăn chặn kịp thời.
Nhiều năm qua, với phương thức mua bán đã hằn sâu trong thói quen, nếp nghĩ, cách làm, việc định hướng, tổ chức, sắp xếp lại đội ngũ thương lái theo những cách nói trên là không dễ. Điều này đòi hỏi sự quyết tâm và nỗ lực từ nhiều phía. Có như vậy, những mắt xích trong chuỗi giá trị nông sản từ sản xuất, thu mua đến chế biến, xuất khẩu mới chặt chẽ, bền vững và tiến trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp đạt được thành công như mong đợi.
Có thể bạn quan tâm

Theo Sở NN - PTNT Bình Định, hiện nay, người nuôi tôm trên địa bàn tỉnh đã thả nuôi trên 1.560 ha mặt nước nuôi tôm, chiếm 71% diện tích tôm nuôi toàn tỉnh. Trong đó, TP Quy Nhơn đã thả nuôi 150,2 ha, Tuy Phước 859,8 ha; Phù Cát 76 ha; Phù Mỹ 424,2 ha và Hoài Nhơn 50,3ha.

Diện tích nuôi thả, năng suất và sản lượng tăng đáng kể, vượt các mục tiêu đề ra là kết quả nổi bật trong sản xuất thuỷ sản những năm gần đây. Nhờ đó, Bắc Giang trở thành tỉnh dẫn đầu khu vực miền núi phía Bắc trong lĩnh vực này.

Do thu hoạch vụ lúa Đông xuân trễ hơn các địa phương khác nên từ đầu vụ đến nay trên địa bàn huyện Long Mỹ (Hậu Giang), vịt đàn từ các nơi chạy đồng về đây rất lớn. Nếu tính từ khi bắt đầu thu hoạch lúa đến nay, trên địa bàn huyện có 44 đàn vịt với tổng số 57.625 con, trong đó vịt từ các huyện trong tỉnh Hậu Giang đến là 5 đàn với số lượng 6.740 con, vịt chạy đồng từ tỉnh khác đến có 14 đàn với số lượng 18.560 con.

Khoảng hai năm trở lại đây, nhiều loại bệnh xuất hiện đã ảnh hưởng lớn đến năng suất, chất lượng của cây hồ tiêu ở huyện Vĩnh Linh (Quảng Trị). Theo thống kê sơ bộ, hiện nay toàn huyện Vĩnh Linh đã có gần 700/810 ha hồ tiêu bị nhiễm bệnh các loại, trong đó đã có nhiều vườn tiêu bị nhiễm bệnh chết hàng loạt, gây thiệt hại lớn về kinh tế cho người trồng.

Mọi năm vào thời điểm này, các xã vùng chuyên canh cây cà phê của huyện Hướng Hóa (Quảng Trị) như Hướng Phùng, Hướng Tân, Hướng Linh, Ba Tầng “sôi” lên bởi chuyện mở rộng diện tích trồng mới hoặc tái canh cây cà phê. Người dân sở tại, người ở các nơi tìm về mua đất, thuê đất trồng cà phê với hy vọng đổi đời. Giá đất ở “thủ phủ cà phê” Hướng Phùng không dưới 150 triệu đồng/ha, có lúc “sốt đất” giá lên cao chót vót, từ 250 đến 300 triệu đồng/ha nhưng nhiều người vẫn đổ tiền của vào đầu tư phát triển cây cà phê, vì khi đó giá lên cao, chỉ sau một vài vụ là đã thu hồi vốn. Nhưng năm nay, khi mùa vụ trồng mới đang đến gần, hơn 2.500 ha cây cà phê toàn huyện già cỗi cần phải tái canh nhưng không khí làng bản vẫn nhuốm một màu ảm đạm.