Giữa lúc vụ lúa Hè Thu đang “khởi động” ở nhiều tỉnh, thành ĐBSCL, giá lúa IR50404 nhích lên khá cao, thậm chí xấp xỉ giá một số giống lúa dài (thấp hơn lúa dài chỉ khoảng 300 đ/kg).
Câu hỏi đặt ra, cơ cấu giống có bị phá vỡ và lúa IR50404 lại tràn đồng khi mà nhiều nơi nông dân vẫn “lăm le” chọn giống này gieo sạ?
Vì sao nông dân “mê” lúa IR50404?
Hơn 3 năm qua, chú Võ Văn Vĩnh (Út Vĩnh - ấp Phú Long, xã Tân Phú, Tam Bình, Vĩnh Long) thường xuyên sử dụng lúa IR50404 để gieo sạ. Riêng vụ Hè Thu này, chú Út Vĩnh dành trọn diện tích gần 10 công để gieo sạ giống lúa này. Lý do chú đưa ra là vì giống IR50404 không kén đất, không tốn nhiều phân thuốc và lại ít sâu bệnh. Trong khi các giống lúa thơm năng suất chỉ trên dưới 6 tấn/ha thì lúa IR50404 cho năng suất khoảng 7 tấn, cá biệt có hộ đạt năng suất tới 8 tấn/ha. “Dù lúa IR50404 bị đánh giá chất lượng không tốt, giá luôn thấp hơn các giống khác nhưng có thể bù lại bằng sản lượng” - chú Út Vĩnh nói.
Tương tự, anh Tống Minh Châu nhà cạnh chú Út Vĩnh cũng gieo sạ 5 công lúa giống IR50404 trong vụ Hè Thu này. Anh Châu giải thích: “Mấy vụ rồi, giá lúa chênh lệch chỉ vài trăm đồng nên khi chọn giống IR50404 gieo sạ nông dân vẫn có lãi tương đương các loại lúa dài”.
Theo ông Nguyễn Minh Dũng - thương lái mua lúa ở Tam Bình, hiện thương lái đổ xô mua lúa IR50404 thay vì lúa dài như đầu vụ. Đây là tiền đề đẩy giá lúa IR50404 khởi sắc.
Còn ngành nông nghiệp một số tỉnh, thành ĐBSCL nhận định: Diện tích lúa IR50404 tăng do vụ lúa Đông Xuân 2011 - 2012 vừa qua nước lũ rút chậm, nhiều nơi xuống giống trễ. Chính vì thế, để đảm bảo lịch xuống giống lúa Hè Thu và Thu Đông tới buộc người nông dân phải sử dụng giống có thời gian sinh trưởng ngắn, trong đó giống IR50404 được ưu tiên!
Lúa IR50404 nguy cơ lại ế!
Theo Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và PTNT), mặc dù đã nhiều lần khuyến cáo chỉ trồng tối đa 20% diện tích giống IR50404, nhưng diện tích giống lúa này những năm gần đây vẫn tăng đột biến. Vụ Đông Xuân vừa qua, toàn vùng ĐBSCL gieo sạ 1,6 triệu hecta thì nhiều nơi lúa IR50404 chiếm 50% diện tích, có tỉnh tới 70%.
Bà Nguyễn Thị Kim Ba - Trưởng Phòng Nông nghiệp và PTNT Vũng Liêm (Vĩnh Long) cho biết: Ngành nông nghiệp đã liên tục khuyến cáo đồng thời hỗ trợ, tạo điều kiện cho bà con chuyển đổi giống, chuyển sang trồng lúa chất lượng cao, lúa thơm. Tuy nhiên, vụ Đông Xuân vừa qua, lúa IR50404 toàn huyện chiếm tới 78%, trong khi các giống khác chỉ khoảng 22% và dự báo diện tích này còn tiếp tục tăng. “Khả năng vụ Hè Thu tới lúa IR50404 lại gặp khó trong tiêu thụ là rất lớn vì chất lượng quá thấp” - bà Nguyễn Thị Kim Ba nói.
Khả năng “ăn lúa” IR50404 khá bất thường.
Tại hội nghị sơ kết vụ lúa Đông Xuân 2012 và triển khai kế hoạch sản xuất vụ Hè Thu và Thu Đông ở các tỉnh, thành phía Nam, Tiến sĩ Lê Văn Bảnh - Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL cho biết: Tại một số địa phương, giống IR50404 đã bị nhiễm rầy nặng, khi gieo trồng vào vụ Hè Thu thì chất lượng hạt gạo rất thấp, bạc bụng nhiều. Theo ông, hiện nay đời sống kinh tế của người dân đã tăng lên, nhu cầu ăn gạo ngon cũng tăng, đòi hỏi nông dân phải chuyển sang sản xuất gạo ngon, gạo cao cấp; còn lúa IR50404 được liệt vào nhóm gạo cấp thấp, rẻ tiền, chỉ tốt đối với làm bún, làm bánh...
Định hướng cơ cấu giống, Tiến sĩ Lê Văn Bảnh cho rằng, nơi nào hộ nông dân có diện tích ruộng nhỏ, sản xuất lúa để ăn hoặc làng nghề làm bún, bánh phở... thì mới chọn giống IR50404; còn nơi sản xuất lớn, trồng lúa để bán thì phải chọn giống chất lượng cao để sản xuất. Không nên thấy người ta làm mà bắt chước làm theo.
Đến giữa tháng 6/2012, lúa Hè Thu ở ĐBSCL mới xuống giống dứt điểm nên hiện có bao phần trăm sử dụng giống phẩm chất thấp vẫn còn là ẩn số, nhưng nhiều khả năng cơ cấu giống có thể tiếp tục bị phá vỡ một khi lúa IR50404 lại… tràn đồng. Khả năng, lúa Hè Thu tới lại được thu mua tạm trữ và người nông dân lại thua lỗ nếu lúa lại rớt giá do phẩm chất thấp. Điệp khúc này đã lặp đi lặp lại hơn 4 năm qua mà vẫn chưa có lời giải, trong khi biện pháp mà ngành nông nghiệp đưa ra chỉ dừng lại mức khuyến cáo!
Tiến sĩ Lê Văn Bảnh khuyến cáo, nông dân có thể chọn gieo sạ một trong các giống phù hợp vụ Hè Thu như: OM4900, OM4218, OM6976, OM6162, OM5451, OM2517. Đây là những giống có thời gian sinh trưởng từ 90 - 100 ngày, năng suất cao, từ 6 - 8 tấn/ha, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, chống chịu sâu bệnh tốt.
An Giang Xây Dựng Vùng Cây Dược Liệu Bền Vững 
Tiền Giang Chi Gần 2.500 Tỷ Đồng Tái Cơ Cấu Nông Nghiệp 
Heo Giống Hút Hàng Chưa Từng Có 
Hợp Tác Giữa Cục Chăn Nuôi Và Tổ Chức Bảo Vệ Động Vật Thế Giới 
Thiếu Sân Phơi, Lò Sấy Lúa