Trang chủ / Tin tức / Mô hình kinh tế

Hội nhập khiến nông nghiệp không còn đường lùi

Hội nhập khiến nông nghiệp không còn đường lùi
Ngày đăng: 07/09/2015

Nông sản xuất khẩu của nước ta phần lớn chưa tham gia chuỗi giá trị quốc tế, chưa có hợp đồng dài hạn. Mỗi năm, cảnh được mùa mất giá luôn lặp đi lặp lại.

Từ gạo đến chè, cà phê, hạt tiêu... về khối lượng, ta xuất khẩu thuộc loại nhất, nhì thế giới nhưng đều dưới dạng nguyên liệu thô để các nước nhập khẩu chế biến thành sản phẩm mang thương hiệu của họ. Cũng vì vậy, giá các sản phẩm nông sản xuất khẩu của nước ta, nói chung, thuộc loại thấp so với nông sản Thái Lan hay các nước khác.

Trong một thế giới hội nhập sâu sắc và liên kết chặt chẽ như hiện nay, các nông sản xuất khẩu của nước ta phần lớn chưa tham gia chuỗi giá trị quốc tế, chưa có hợp đồng dài hạn hay hợp đồng giao sau (forward contract), nên chúng ta xuất khẩu khối lượng lớn nhưng rất bấp bênh và phụ thuộc quá nhiều vào một thị trường đầy may rủi là Trung Quốc.

Mỗi năm cảnh “được mùa mất giá” lặp đi lặp lại, từ dưa hấu đến thanh long, vải thiều. Đã xuất hiện phong trào xã hội vận động “tiêu thụ giúp” cho nông dân. Song, phong trào không thay thế được thị trường. Nhược điểm sản xuất không theo yêu cầu thị trường, chạy theo số lượng, không coi trọng chất lượng, sản xuất không kết nối với thị trường đã phải trả giá.

Những nhược điểm ấy đã bộc lộ rõ trong tám tháng đầu năm 2015 khi xuất khẩu nông, lâm, thủy sản chỉ đạt 19,31 tỉ đô la Mỹ, giảm 4,8% so với cùng kỳ năm trước. Phần lớn các sản phẩm xuất khẩu chủ lực đều giảm sút.Chỉ có vải thiều, lần đầu tiên được chiếu xạ tiệt trùng, xuất được sang Mỹ, Úc, EU đạt giá trị 2.900 tỉ đồng là một bước tiến mới đáng ghi nhận. Còn tại thị trường trong nước, việc giá gà nhập khẩu từ Mỹ rẻ hơn gà ta, trái cây Thái Lan tràn vào Việt Nam đạt tới 54 triệu đô la Mỹ là chỉ dấu cho thấy nông sản Việt Nam có thể thua ngay trên sân nhà.

Một thực trạng đáng lo ngại là tình trạng vi phạm các quy định về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm diễn ra kéo dài và không giảm ở hầu hết các thị trường chủ yếu. Điển hình là thủy sản xuất sang Nhật Bản thường xuyên gặp khó khăn do vượt dư lượng kháng sinh cho phép, con tôm bị bơm nước hay tạp chất để tăng trọng, kể cả nhét... đinh vào đầu tôm.

Ở đây, “con sâu không chỉ làm rầu nồi canh” mà còn phá hỏng thương hiệu quốc gia khi phía Nhật Bản đã nhiều lần đe dọa đình chỉ nhập khẩu tôm của Việt Nam.

Trong năm 2015, Việt Nam kết thúc đàm phán hàng loạt hiệp định thương mại tự do (FTA) và cam kết thực hiện Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) từ 1-1-2016. Nếu như các FTA mở ra cơ hội xuất khẩu sang các thị trường có cơ cấu kinh tế bổ sung cho nền kinh tế nước ta thì AEC là cộng đồng kinh tế của những nước có cấu trúc kinh tế giống ta và cạnh tranh với ta trên nhiều mặt, trong đó có nông sản.

Từ ngày 1-1-2016, nông sản các nước ASEAN vào thị trường Việt Nam với thuế suất bằng 0%. Hệ thống siêu thị Metro đã được người Thái mua lại, siêu thị Parkson của Malaysia sẽ đưa vào thị trường Việt Nam những nông sản có năng lực cạnh tranh mạnh hơn nông sản Việt Nam.

Các FTA cho phép mở cửa thị trường bằng giảm thuế suất nhập khẩu, song đồng thời cũng quy định những điều kiện khắt khe về vệ sinh an toàn thực phẩm (Sanitary and Phytosanitary Standard, SPS) như dư lượng kháng sinh trong thủy sản, dư lượng thuốc trừ sâu trong chè, cũng như những yêu cầu về nhãn mác, bao bì đóng gói, mã vạch... Nếu không đáp ứng được những yêu cầu rất cao đó, nông sản Việt Nam sẽ khó nắm bắt được cơ hội xuất khẩu mà các FTA đã mở ra.

Nếu như về trồng trọt, lúa gạo, cà phê, hồ tiêu, hạt điều có cơ hội xuất khẩu nhất định thì bắp, đậu nành và mía đường sẽ khó có thể cạnh tranh ngay trên sân nhà do năng suất và chất lượng các sản phẩm này đều kém xa so với các sản phẩm quốc tế. Việc tái cấu trúc các sản phẩm này là không thể tránh khỏi.

Tình hình đối với 10 triệu hộ chăn nuôi gà, heo, bò thịt và bò sữa khó khăn đến mức một quan chức của Tổng cục Chăn nuôi đã phải thốt lên “Ngành chăn nuôi đã được hy sinh là vật tế thần để gia nhập TPP”! Thực vậy, gà lông đỏ của Việt Nam chỉ có thể tồn tại ở những chợ truyền thống, dựa vào thói quen “ăn gà vặt lông cả con” chứ không thể cạnh tranh với gà lông trắng đông lạnh trong siêu thị.

Nông nghiệp nước ta đang đứng trước tình trạng không còn chỗ để lùi, phải gấp rút tái cơ cấu, chuyển sang canh tác trên những cánh đồng mẫu lớn, chuyển nông dân và ngư dân hoạt động theo truyền thống trở thành những công nhân nông nghiệp, ngư nghiệp được đào tạo, có kỹ năng và biết tuân thủ kỷ luật thị trường. Vai trò của Nhà nước từ trung ương đến địa phương cực kỳ quan trọng trong cuộc thay đổi bước ngoặt này.

Cơ hội to lớn đang mở ra là hợp tác sâu rộng giữa nông nghiệp Việt Nam và Nhật Bản để trở thành hai nền nông nghiệp “cộng sinh” với nhau. Việt Nam sẽ tiếp thu công nghệ và đầu tư từ Nhật Bản để cung cấp rau quả, hoa tươi, cá ngừ, tôm sang thị trường Nhật Bản và cùng nhau xuất khẩu sang thị trường thứ ba. Những ví dụ thành công đầu tiên mở ra khả năng hiện thực to lớn cho hiện đại hóa nông nghiệp nước ta.


Có thể bạn quan tâm

Ngư Dân Quảng Điền (Thừa Thiên Huế) Trúng “Lộc Trời” Đầu Năm Ngư Dân Quảng Điền (Thừa Thiên Huế) Trúng “Lộc Trời” Đầu Năm

Đội thuyền của anh Nguyễn Thành (thôn An Lộc, xã Quảng Công) ra khơi từ ngày mùng 4 Tết. Tưởng chừng mẻ lưới đầu tiên chỉ để “lấy ngày”, không ngờ khi kéo lên đã bắt được hơn 1 tạ cá. Không riêng gì thuyền của anh Thành mà tất cả các ghe thuyền của ngư dân xã Quảng Công đều có “Lộc trời”.

28/02/2015
Sản Lượng Thuỷ Sản Tháng 1 Tăng Gần 15% So Với Cùng Kỳ Sản Lượng Thuỷ Sản Tháng 1 Tăng Gần 15% So Với Cùng Kỳ

Sản lượng thuỷ sản tháng 1 ước đạt 6.396 tấn, tăng 14,3% so với cùng kỳ. Trong đó sản lượng tôm 1.736 tấn, tăng 17,6%; cá 2.356 tấn, tăng 2,9% và thủy sản các loại khác 2.304 tấn, tăng 25,9%. Sản lượng nuôi trồng ước đạt 4.356 tấn, tăng 24,4% so cùng kỳ; khai thác 2.040 tấn, giảm 3,4%.

28/02/2015
Đoàn Tàu Ra Khơi Khai Thác Thủy Sản Đầu Năm Đoàn Tàu Ra Khơi Khai Thác Thủy Sản Đầu Năm

Theo bà con ngư dân xã Bình Thắng (Bình Đại), trong những ngày đầu năm, thời tiết thường thuận lợi, cá tôm sinh sản nhiều nên hầu hết tàu khai thác đều tranh thủ ra khơi bám biển để mang về những mẻ lưới đầy tôm, cá, mở đầu cho một năm khai thác mới.

28/02/2015
Hà Nội Phát Triển Diện Tích Nuôi Thả Thủy Sản Chuyên Canh Hà Nội Phát Triển Diện Tích Nuôi Thả Thủy Sản Chuyên Canh

Để chuẩn bị cho vụ sản xuất mới đạt được sản lượng cao, ngay từ trước Tết Nguyên đán, Sở NN& PTNT đã cùng với các địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho bà con các biện pháp phòng chống rét cho đàn con nuôi; đặc biện chăm sóc cho đàn cá bố mẹ, chuẩn bị các điều kiện cho sinh sản, nhằm chủ động nguồn con giống.

28/02/2015
Đầu Năm Được Mùa Biển Đầu Năm Được Mùa Biển

Bắt đầu từ chiều mồng 1 Tết Ất Mùi (19/2/2015), hơn chục tàu cá làm nghề pha xúc và vây rút chì trên địa bàn các xã vùng đông Gio Linh (Quảng Trị) đã xuất quân mở biển mang về những khoang thuyền đầy ắp cá. Được lộc biển đầu năm, ngư dân phấn khởi bám biển, đón tết ngoài ngư trường.

28/02/2015