Kỳ đà là động vật quý hiếm thuộc lớp bò sát, dễ nuôi và cho hiệu quả kinh tế cao. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đã có một số người nuôi kỳ đà. Nuôi kỳ đà sinh sản sẽ cho hiệu quả kinh tế gấp bội. Tuy nhiên, đây mới chỉ là khởi đầu, nông dân rất cần cơ quan khuyến nông nghiên cứu, xây dựng mô hình thử nghiệm và hướng dẫn kỹ thuật.
Theo chân ông Nguyễn Sinh - Chi hội trưởng Chi hội Nông dân Phước Lộc (xã Ninh Quang, thị xã Ninh Hòa, Khánh Hòa), chúng tôi đến nhà bà Nguyễn Thị Kim Hoa - hộ duy nhất trên địa bàn xã nuôi kỳ đà. Bà Hoa cho biết, năm ngoái, con trai bà vào Củ Chi (TP. Hồ Chí Minh) tìm mua giống về nuôi. Theo bà Hoa, kỳ đà dễ nuôi, không tốn nhiều công chăm sóc, lớn nhanh. Khi mới mua về, bình quân kỳ đà giống nặng 1 kg/con; sau 6 tháng nuôi tăng lên 5 kg/con. Thức ăn của kỳ đà đơn giản, chủ yếu là thức ăn động vật như: cóc, nhái, gà, vịt, tôm, cá, phụ phẩm lò mổ… Bà Hoa thường lấy thức ăn là gà, vịt, lòng heo ở lò mổ về rửa sạch, cắt nhỏ để cho kỳ đà ăn. Kỳ đà ăn 3 ngày/lần, 3 - 4 kg thức ăn có thể nuôi hàng chục con kỳ đà vài tháng tuổi. Bà Hoa cho biết, nuôi kỳ đà mang lại hiệu quả kinh tế. Từ khi nuôi đến nay, bà đã xuất bán 3 lần, mỗi lần 20 - 30 kg kỳ đà thịt. Giá 1 kg con giống từ 500 đến 600 ngàn đồng/kg, giá kỳ đà thịt 300 ngàn đồng/kg.
Ở trang trại của bà Hồ Thị Phương (xã Khánh Bình, Khánh Vĩnh) cũng đang nuôi hàng chục con kỳ đà. Bà Phương cho biết, nuôi kỳ đà thịt rất dễ, còn nuôi sinh sản khó hơn. Theo bà Phương, nuôi kỳ đà cần làm chuồng nền lát xi măng hay gạch tàu, xung quanh xây kín, tô láng để kỳ đà không leo ra ngoài. Trong chuồng xây bể nước cho kỳ đà tắm và bố trí một số vật liệu nhẹ để kỳ đà trú ẩn. Ngoài ra, nếu nuôi kỳ đà sinh sản cần bố trí thêm bãi cát để kỳ đà đẻ trứng. Bà Phương cho rằng, mùa Hè, kỳ đà ăn khỏe, lớn nhanh, còn mùa Đông có tập tính hay ngủ nên gầy ốm. Người nuôi cần sắp xếp chuồng trại thoáng mát vào mùa Hè, ấm áp vào mùa Đông để tăng thể lực cho kỳ đà. Ở trang trại của bà Phương, thức ăn cho kỳ đà là dế. Bà Phương tiết lộ: “Cho kỳ đà ăn gà, vịt chết khó kiểm soát được có bệnh hay không nên tôi chuyển sang cho kỳ đà ăn dế”.
Bà Phương mua kỳ đà giống ở Đắc Lắc, bình quân 600 ngàn đồng/kg. Khi xuất bán, kỳ đà thịt có giá 330 đến 350 ngàn đồng/kg. Theo bà Phương, kỳ đà nuôi có trọng lượng 1,8 - 3,5 kg sẽ dễ bán; lớn hơn 4 kg thì thịt dai, giá chỉ còn 300 ngàn đồng/kg. Kỳ đà lớn nhanh, sau 1 năm, con giống 0,5 kg có thể đạt 3,5 - 4 kg/con. Theo bà Hoa, hiện nay, kỳ đà thịt được cơ sở bán con giống thu mua hết.
Là người đam mê nuôi các loài động vật quý hiếm, bà Phương cho rằng, hiện nay, nuôi kỳ đà sinh sản còn khó. Kỳ đà đẻ trứng rồi vùi trứng trong cát để tự nở thành con. Sau khi đẻ, 30 - 35 ngày trứng sẽ nở, nếu không tách kỳ đà đực ra sẽ bị hao hụt rất lớn do tập tính ăn con của kỳ đà đực. Mặt khác, nhiệt độ ấp rất quan trọng. Bà Phương cho biết, cần phải dày công hơn nữa để nghiên cứu vấn đề này.
Nuôi kỳ đà đang là cơ hội lớn cho nông dân. Theo những hộ nuôi kỳ đà, cơ quan khuyến nông cần xây dựng mô hình nuôi kỳ đà để chuyển giao kỹ thuật rộng rãi, bởi nuôi kỳ đà có nhiều triển vọng.
- Kỳ đà thuộc lớp động vật bò sát, có thể dài 2,5 - 3m, nặng 10 kg; tập tính thích ăn động vật; ngủ ban ngày; ban đêm kiếm ăn; sinh trưởng nhanh sau mỗi lần lột xác, nuôi dưỡng tốt có thể lớn gấp 2 - 3 lần. Kỳ đà trưởng thành sau 18 tháng tuổi, dài 2,5m, nặng 7 - 8 kg và bắt đầu đẻ trứng. Trong tự nhiên, kỳ đà đẻ mỗi năm 1 lứa, mỗi lứa 15 - 17 trứng, chỉ 35% có khả năng nở con, nếu ấp nhân tạo có thể đạt 80 - 90%.
- Phân biệt con đực, con cái: lật ngược bụng kỳ đà quan sát gốc đuôi và lỗ huyệt. Con đực có gốc đuôi phồng to, lỗ huyệt lồi có gờ, khi bóp gốc đuôi thấy gai giao cấu màu đỏ thẫm lòi ra ở lỗ huyệt. Con cái có đuôi thon nhỏ, lỗ huyệt nhỏ lép, khi bóp gốc đuôi không thấy gai giao cấu lòi ra.
Hơn 60 Vạn Cây Giống Cho Vụ Xuân