Độc Quyền Xuất Khẩu Gạo?
Vinafood 1 và Vinafood 2 chiếm hơn 50% thị phần xuất khẩu gạo, khó tránh được tình trạng độc quyền xuất khẩu, ảnh hưởng tới quyền lợi các doanh nghiệp cùng ngành và người trồng lúa.
Bộ Công Thương vừa đề xuất xem xét, bổ sung Tổng Công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1) để cùng Tổng Công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) làm đầu mối giao dịch hợp đồng tập trung tại các thị trường Philippines, Indonesia, Malaysia. Việc có thêm một “ông lớn” như Vinafood 1 tham gia giao dịch các hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung khiến nhiều người băn khoăn.
Chẳng có ích cho người trồng lúa
Theo Bộ Công Thương, do hiện chỉ có Vinafood 2 làm đầu mối tại các thị trường tập trung trọng điểm truyền thống nên cần có thêm Vinafood 1 để chia sẻ khó khăn, tránh ảnh hưởng tới vai trò đầu mối cung cấp gạo theo hợp đồng cấp chính phủ tại các thị trường nói trên.
Ngày 18/9, chúng tôi liên hệ lãnh đạo Vinafood 1 đề nghị phỏng vấn song lãnh đạo Vinafood 1 yêu cầu gửi câu hỏi để xin ý kiến cấp trên và trả lời sau. Trong khi đó, ông Trần Bá Hoàn, nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên Vinafood 1, cho rằng việc bổ sung Vinafood 1 là khách quan. “Vinafood 1 và Vinafood 2 là 2 tổng công ty lớn của nhà nước, được giao thị trường lớn là có cơ sở. Việc bổ sung Vinafood 1 nhằm tăng khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp (DN) trong nước với DN nước ngoài” - ông Hoàn đánh giá.
Bình luận về điều trên, PGS-TS Nguyễn Ngọc Đệ, Phó trưởng Khoa Phát triển Nông thôn - Trường ĐH Cần Thơ, cho rằng sự bổ sung Vinafood 1 với lý lẽ đa dạng hóa thành phần đi đàm phán đấu thầu gạo để tăng sức cạnh tranh cho DN sẽ không cải thiện được gì cho người trồng lúa. Nhưng khi đàm phán thắng thầu thì hạn ngạch (quota) phân bổ cho các công ty thành viên Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), gây nên sự thiếu công bằng cho các DN khác.
“Vinafood 1 và Vinafood 2 đều là công ty nhà nước, chỉ khi nào có DN khác nhảy vào tham gia thì mới cải thiện được việc đấu thầu. Thời gian qua, Vinafood 2 đi đàm phán đấu thầu đều bỏ giá thấp, rồi thu mua giá lúa thấp, gây bất lợi cho nông dân” - ông Đệ nói. Đồng quan điểm, GS-TS Nguyễn Văn Luật, nguyên Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, nhận định: Khi Vinafood 1 tham gia đấu thầu thì chỉ có thêm lợi ích cho tổng công ty này, chẳng lợi gì cho nông dân.
Hôm 27-8, trong đợt đấu thầu bán 500.000 tấn gạo cho Philippines, Việt Nam “vượt mặt” các đối thủ, bỏ thầu với giá 460 USD/tấn - mức bỏ thầu thấp nhất - nhưng vẫn không trúng thầu do mức giá trần mà Chính phủ Philippines đưa ra chỉ có 456,6 USD/tấn. Trong vụ bán 800.000 tấn gạo trước đó cho Philippines, Việt Nam đã trúng thầu với giá thấp hơn các đối thủ từ 28-30 USD/tấn.
PGS-TS Nguyễn Ngọc Đệ nhận xét: “Vinafood 2 phải rút kinh nghiệm trong việc đi đàm phán bán gạo. Phải giữ uy tín cho hạt gạo Việt Nam. Hai đợt đấu thầu vừa qua đã tạo tiền đề cho Philippines ép giá và cho rằng gạo Việt Nam là gạo dỏm nên mới bán giá thấp. Vì vậy, việc đưa thêm DN vào đoàn đàm phán là hướng đúng nhưng phải cho DN bên ngoài VFA tham gia chứ không phải là Vinafood 1”.
Khó có chuyển biến tốt
Có thêm Vinafood 1 tham gia đàm phán bán gạo thì lợi nhuận của nông dân có tăng lên? Câu trả lời chắc chắn là không vì với cách điều hành thiếu hiệu quả của VFA trong thời gian qua thì dù có thêm đầu mối xuất khẩu cũng chẳng giải quyết được gì.
Theo PGS-TS Nguyễn Ngọc Đệ, có một “căn bệnh” cố hữu của các công ty thành viên VFA là DN không có chiến lược kinh doanh bài bản, đi đàm phán có hợp đồng rồi mới về gom hàng trong nông dân chứ không chủ động nguồn nguyên liệu. Vì vậy, khi Việt Nam trúng thầu giá thấp thì thiệt thòi nhất là người trồng lúa.
Còn GS-TS Nguyễn Văn Luật thì cho rằng nếu Vinafood 1 và Vinafood 2 có cạnh tranh lẫn nhau thì cũng nên để họ làm nhưng những DN này phải có trách nhiệm với nông dân bằng việc xây dựng vùng nguyên liệu, bao tiêu sản phẩm…
GS-TS Võ Tòng Xuân, chuyên gia hàng đầu về nông nghiệp, khẳng định “còn lâu” các DN xuất khẩu gạo mới lo xây dựng vùng nguyên liệu riêng vì họ đã vốn quen “ăn xổi”, vị kỷ. Có thêm Vinafood 1 dẫn tới 2 “ông lớn” này chiếm đến hơn 50% thị phần xuất khẩu gạo và được VFA trao nhiều đặc quyền đặc lợi thì tình trạng độc quyền trong xuất khẩu gạo là khó tránh...
Có thể bạn quan tâm
Niên Vụ 2013/2014 Sản Xuất Được Gần 1,6 Triệu Tấn Đường Riêng đường sản xuất từ đường thô của Nhà máy đường luyện Biên Hòa là 85.925 tấn, Nhà máy đường Biên Hòa – Tây Ninh là 4.920 tấn, Cty NIVL là 19.610 tấn và Nhà máy đường Cần Thơ là 4.719 tấn.
Cẩm Sơn (Bến Tre) Nhân Rộng Mô Hình Chăn Nuôi Heo Trên Đệm Lót Sinh Thái Để nghiên cứu đánh giá về hiệu quả của mô hình đối với môi trường, cuối năm 2013, Sở Tài nguyên và Môi trường đã xây dựng Dự án nuôi heo trên đệm lót sinh thái, trong đó xã Cẩm Sơn có 4 hộ được chọn để triển khai. Mỗi hộ được hỗ trợ từ 2,5 đến 4,5 triệu đồng.
Xuất Khẩu Cá Ngừ Sang Hà Lan Tăng Trưởng Ấn Tượng Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong những tháng đầu năm xuất khẩu (XK) cá ngừ Việt Nam sang thị trường EU sụt giảm mạnh. Tuy nhiên, XK cá ngừ sang Hà Lan lại có sự tăng trưởng ấn tượng. Trong 4 tháng đầu năm, XK mặt hàng này sáng Hà Lan đạt gần 8,9 USD, tăng hơn 123%.
Vải Thiều Trung Quốc Thâm Nhập Vùng Biên Lạng Sơn? Theo cơ quan chức năng tỉnh Lạng Sơn cho biết, đang tiến hành làm rõ thông tin vải ngoại có nguồn gốc từ Trung Quốc thâm nhập vùng biên vào tiêu thụ nội địa. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng vải thiều nội địa xuất khẩu sang Trung Quốc vẫn diễn ra bình thường.
Nuôi Lợn Hướng Nạc Hướng Đi Mới Dực Yên (Quảng Ninh) Ông Hoàng Trung Tuyến, Chủ tịch Hội Nông dân xã Dực Yên (Đầm Hà - Quảng Ninh), đồng thời cũng là Chủ nhiệm CLB Nông trang của xã, cho biết, trong thời gian qua, mô hình nuôi lợn hướng nạc đã được người dân xã Dực Yên tập trung nhân rộng. Với thời gian nuôi ngắn, giá bán cao, thị trường tiêu thụ ổn định, lợn hướng nạc đang là hướng đi mới hiệu quả cho chăn nuôi ở nơi đây.