Độc Quyền Xuất Khẩu Gạo?
Vinafood 1 và Vinafood 2 chiếm hơn 50% thị phần xuất khẩu gạo, khó tránh được tình trạng độc quyền xuất khẩu, ảnh hưởng tới quyền lợi các doanh nghiệp cùng ngành và người trồng lúa.
Bộ Công Thương vừa đề xuất xem xét, bổ sung Tổng Công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1) để cùng Tổng Công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) làm đầu mối giao dịch hợp đồng tập trung tại các thị trường Philippines, Indonesia, Malaysia. Việc có thêm một “ông lớn” như Vinafood 1 tham gia giao dịch các hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung khiến nhiều người băn khoăn.
Chẳng có ích cho người trồng lúa
Theo Bộ Công Thương, do hiện chỉ có Vinafood 2 làm đầu mối tại các thị trường tập trung trọng điểm truyền thống nên cần có thêm Vinafood 1 để chia sẻ khó khăn, tránh ảnh hưởng tới vai trò đầu mối cung cấp gạo theo hợp đồng cấp chính phủ tại các thị trường nói trên.
Ngày 18/9, chúng tôi liên hệ lãnh đạo Vinafood 1 đề nghị phỏng vấn song lãnh đạo Vinafood 1 yêu cầu gửi câu hỏi để xin ý kiến cấp trên và trả lời sau. Trong khi đó, ông Trần Bá Hoàn, nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên Vinafood 1, cho rằng việc bổ sung Vinafood 1 là khách quan. “Vinafood 1 và Vinafood 2 là 2 tổng công ty lớn của nhà nước, được giao thị trường lớn là có cơ sở. Việc bổ sung Vinafood 1 nhằm tăng khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp (DN) trong nước với DN nước ngoài” - ông Hoàn đánh giá.
Bình luận về điều trên, PGS-TS Nguyễn Ngọc Đệ, Phó trưởng Khoa Phát triển Nông thôn - Trường ĐH Cần Thơ, cho rằng sự bổ sung Vinafood 1 với lý lẽ đa dạng hóa thành phần đi đàm phán đấu thầu gạo để tăng sức cạnh tranh cho DN sẽ không cải thiện được gì cho người trồng lúa. Nhưng khi đàm phán thắng thầu thì hạn ngạch (quota) phân bổ cho các công ty thành viên Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), gây nên sự thiếu công bằng cho các DN khác.
“Vinafood 1 và Vinafood 2 đều là công ty nhà nước, chỉ khi nào có DN khác nhảy vào tham gia thì mới cải thiện được việc đấu thầu. Thời gian qua, Vinafood 2 đi đàm phán đấu thầu đều bỏ giá thấp, rồi thu mua giá lúa thấp, gây bất lợi cho nông dân” - ông Đệ nói. Đồng quan điểm, GS-TS Nguyễn Văn Luật, nguyên Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, nhận định: Khi Vinafood 1 tham gia đấu thầu thì chỉ có thêm lợi ích cho tổng công ty này, chẳng lợi gì cho nông dân.
Hôm 27-8, trong đợt đấu thầu bán 500.000 tấn gạo cho Philippines, Việt Nam “vượt mặt” các đối thủ, bỏ thầu với giá 460 USD/tấn - mức bỏ thầu thấp nhất - nhưng vẫn không trúng thầu do mức giá trần mà Chính phủ Philippines đưa ra chỉ có 456,6 USD/tấn. Trong vụ bán 800.000 tấn gạo trước đó cho Philippines, Việt Nam đã trúng thầu với giá thấp hơn các đối thủ từ 28-30 USD/tấn.
PGS-TS Nguyễn Ngọc Đệ nhận xét: “Vinafood 2 phải rút kinh nghiệm trong việc đi đàm phán bán gạo. Phải giữ uy tín cho hạt gạo Việt Nam. Hai đợt đấu thầu vừa qua đã tạo tiền đề cho Philippines ép giá và cho rằng gạo Việt Nam là gạo dỏm nên mới bán giá thấp. Vì vậy, việc đưa thêm DN vào đoàn đàm phán là hướng đúng nhưng phải cho DN bên ngoài VFA tham gia chứ không phải là Vinafood 1”.
Khó có chuyển biến tốt
Có thêm Vinafood 1 tham gia đàm phán bán gạo thì lợi nhuận của nông dân có tăng lên? Câu trả lời chắc chắn là không vì với cách điều hành thiếu hiệu quả của VFA trong thời gian qua thì dù có thêm đầu mối xuất khẩu cũng chẳng giải quyết được gì.
Theo PGS-TS Nguyễn Ngọc Đệ, có một “căn bệnh” cố hữu của các công ty thành viên VFA là DN không có chiến lược kinh doanh bài bản, đi đàm phán có hợp đồng rồi mới về gom hàng trong nông dân chứ không chủ động nguồn nguyên liệu. Vì vậy, khi Việt Nam trúng thầu giá thấp thì thiệt thòi nhất là người trồng lúa.
Còn GS-TS Nguyễn Văn Luật thì cho rằng nếu Vinafood 1 và Vinafood 2 có cạnh tranh lẫn nhau thì cũng nên để họ làm nhưng những DN này phải có trách nhiệm với nông dân bằng việc xây dựng vùng nguyên liệu, bao tiêu sản phẩm…
GS-TS Võ Tòng Xuân, chuyên gia hàng đầu về nông nghiệp, khẳng định “còn lâu” các DN xuất khẩu gạo mới lo xây dựng vùng nguyên liệu riêng vì họ đã vốn quen “ăn xổi”, vị kỷ. Có thêm Vinafood 1 dẫn tới 2 “ông lớn” này chiếm đến hơn 50% thị phần xuất khẩu gạo và được VFA trao nhiều đặc quyền đặc lợi thì tình trạng độc quyền trong xuất khẩu gạo là khó tránh...
Có thể bạn quan tâm
Thêm 14 Giống Lúa Tại ĐBSCL Được Công Nhận Là Giống Tốt Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) vừa công nhận giống Lúa Cẩm Cai Lậy do Phòng Nông nghiệp huyện Cai Lậy (tỉnh Tiền Giang) lai tạo và 13 giống lúa do Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long lai tạo là "Giống cây trồng nông nghiệp mới" đồng thời chỉ đạo các sở nông nghiệp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổ chức sản xuất thử nghiệm.
Băn Khoăn VietGAP Cho Cá Tra Bất kỳ chứng nhận nào, nếu không có khách hàng thì không có nhu cầu thị trường, đồng nghĩa với việc, nếu một sản phẩm được chứng nhận bằng một tiêu chuẩn mà không được chấp nhận ở thị trường đó thì không có giá trị và chẳng ai quan tâm. Vậy liệu VietGAP có tạo được chỗ đứng đối với người tiêu dùng và cộng đồng quốc tế?
Mô Hình Trồng Tiêu Sạch Ở Vĩnh Kim (Quảng Trị) Hiện nay, sản phẩm hồ tiêu bán được giá trên thị trường đang thu hút nông dân quay trở lại trồng mới và chăm sóc phục hồi vườn tiêu. Tuy nhiên, trong những năm qua tình hình dịch bệnh trên cây hồ tiêu diễn biến phức tạp gây thiệt hại nhiều cho người trồng tiêu. Việc xây dựng biện pháp kỹ thuật canh tác bền vững cây hồ tiêu phù hợp với điều kiện khí hậu, thời tiết, đất đai của địa phương đang là vấn đề quan tâm của các cấp chính quyền trong vùng có khả năng trồng tiêu và ngành chuyên môn. Là loại cây trồng khó tính, đòi hỏi cao về kỹ thuật trồng, chăm sóc và chất đất nên phát triển các mô hình trồng tiêu sạch có ý nghĩa rất quan trọng trong điều kiện tình hình bệnh trên cây tiêu tràn lan.
Thanh Long Xuất Khẩu Có Giá Cao Hiện thanh long của Việt Nam được xuất khẩu qua hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ với giá khá tốt, đạt cao nhất trên 90.000 đồng/kí lô gam. Phó giáo sư - tiến sĩ Võ Thị Thanh Lộc, thuộc Viện nghiên cứu phát triển ĐBSCL, cho biết như vậy tại hội nghị: “Phổ biến kết quả nghiên cứu về chuỗi giá trị thanh long và nhân rộng đối với sản phẩm trái cây khác”, được tổ chức tại Tiền Giang sáng ngày 17-10.
Sản Xuất Thành Công Giống Lúa Siêu Chịu Mặn Chiều 23-10, Bí thư Huyện ủy Hồng Dân, tỉnh Bạc Liêu, Võ Văn Út cho biết đã chuyển giao sản xuất thành công hơn 270 ha lúa siêu chịu mặn trên “cánh đồng chó ngáp” của huyện vốn xưa nay bỏ hoang hóa.