Độc Quyền Xuất Khẩu Gạo?
Vinafood 1 và Vinafood 2 chiếm hơn 50% thị phần xuất khẩu gạo, khó tránh được tình trạng độc quyền xuất khẩu, ảnh hưởng tới quyền lợi các doanh nghiệp cùng ngành và người trồng lúa.
Bộ Công Thương vừa đề xuất xem xét, bổ sung Tổng Công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1) để cùng Tổng Công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) làm đầu mối giao dịch hợp đồng tập trung tại các thị trường Philippines, Indonesia, Malaysia. Việc có thêm một “ông lớn” như Vinafood 1 tham gia giao dịch các hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung khiến nhiều người băn khoăn.
Chẳng có ích cho người trồng lúa
Theo Bộ Công Thương, do hiện chỉ có Vinafood 2 làm đầu mối tại các thị trường tập trung trọng điểm truyền thống nên cần có thêm Vinafood 1 để chia sẻ khó khăn, tránh ảnh hưởng tới vai trò đầu mối cung cấp gạo theo hợp đồng cấp chính phủ tại các thị trường nói trên.
Ngày 18/9, chúng tôi liên hệ lãnh đạo Vinafood 1 đề nghị phỏng vấn song lãnh đạo Vinafood 1 yêu cầu gửi câu hỏi để xin ý kiến cấp trên và trả lời sau. Trong khi đó, ông Trần Bá Hoàn, nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên Vinafood 1, cho rằng việc bổ sung Vinafood 1 là khách quan. “Vinafood 1 và Vinafood 2 là 2 tổng công ty lớn của nhà nước, được giao thị trường lớn là có cơ sở. Việc bổ sung Vinafood 1 nhằm tăng khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp (DN) trong nước với DN nước ngoài” - ông Hoàn đánh giá.
Bình luận về điều trên, PGS-TS Nguyễn Ngọc Đệ, Phó trưởng Khoa Phát triển Nông thôn - Trường ĐH Cần Thơ, cho rằng sự bổ sung Vinafood 1 với lý lẽ đa dạng hóa thành phần đi đàm phán đấu thầu gạo để tăng sức cạnh tranh cho DN sẽ không cải thiện được gì cho người trồng lúa. Nhưng khi đàm phán thắng thầu thì hạn ngạch (quota) phân bổ cho các công ty thành viên Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), gây nên sự thiếu công bằng cho các DN khác.
“Vinafood 1 và Vinafood 2 đều là công ty nhà nước, chỉ khi nào có DN khác nhảy vào tham gia thì mới cải thiện được việc đấu thầu. Thời gian qua, Vinafood 2 đi đàm phán đấu thầu đều bỏ giá thấp, rồi thu mua giá lúa thấp, gây bất lợi cho nông dân” - ông Đệ nói. Đồng quan điểm, GS-TS Nguyễn Văn Luật, nguyên Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, nhận định: Khi Vinafood 1 tham gia đấu thầu thì chỉ có thêm lợi ích cho tổng công ty này, chẳng lợi gì cho nông dân.
Hôm 27-8, trong đợt đấu thầu bán 500.000 tấn gạo cho Philippines, Việt Nam “vượt mặt” các đối thủ, bỏ thầu với giá 460 USD/tấn - mức bỏ thầu thấp nhất - nhưng vẫn không trúng thầu do mức giá trần mà Chính phủ Philippines đưa ra chỉ có 456,6 USD/tấn. Trong vụ bán 800.000 tấn gạo trước đó cho Philippines, Việt Nam đã trúng thầu với giá thấp hơn các đối thủ từ 28-30 USD/tấn.
PGS-TS Nguyễn Ngọc Đệ nhận xét: “Vinafood 2 phải rút kinh nghiệm trong việc đi đàm phán bán gạo. Phải giữ uy tín cho hạt gạo Việt Nam. Hai đợt đấu thầu vừa qua đã tạo tiền đề cho Philippines ép giá và cho rằng gạo Việt Nam là gạo dỏm nên mới bán giá thấp. Vì vậy, việc đưa thêm DN vào đoàn đàm phán là hướng đúng nhưng phải cho DN bên ngoài VFA tham gia chứ không phải là Vinafood 1”.
Khó có chuyển biến tốt
Có thêm Vinafood 1 tham gia đàm phán bán gạo thì lợi nhuận của nông dân có tăng lên? Câu trả lời chắc chắn là không vì với cách điều hành thiếu hiệu quả của VFA trong thời gian qua thì dù có thêm đầu mối xuất khẩu cũng chẳng giải quyết được gì.
Theo PGS-TS Nguyễn Ngọc Đệ, có một “căn bệnh” cố hữu của các công ty thành viên VFA là DN không có chiến lược kinh doanh bài bản, đi đàm phán có hợp đồng rồi mới về gom hàng trong nông dân chứ không chủ động nguồn nguyên liệu. Vì vậy, khi Việt Nam trúng thầu giá thấp thì thiệt thòi nhất là người trồng lúa.
Còn GS-TS Nguyễn Văn Luật thì cho rằng nếu Vinafood 1 và Vinafood 2 có cạnh tranh lẫn nhau thì cũng nên để họ làm nhưng những DN này phải có trách nhiệm với nông dân bằng việc xây dựng vùng nguyên liệu, bao tiêu sản phẩm…
GS-TS Võ Tòng Xuân, chuyên gia hàng đầu về nông nghiệp, khẳng định “còn lâu” các DN xuất khẩu gạo mới lo xây dựng vùng nguyên liệu riêng vì họ đã vốn quen “ăn xổi”, vị kỷ. Có thêm Vinafood 1 dẫn tới 2 “ông lớn” này chiếm đến hơn 50% thị phần xuất khẩu gạo và được VFA trao nhiều đặc quyền đặc lợi thì tình trạng độc quyền trong xuất khẩu gạo là khó tránh...
Có thể bạn quan tâm
Vụ Lúa Hè Thu Khó Càng Thêm Khó Mưa dầm làm cho trà lúa hè thu đang đến kỳ thu hoạch bị gãy đổ trên diện rộng. Nước ngập, lúa không thể thu hoạch bằng cơ giới mà phải thu hoạch thủ công. Các khoản chi phí không ngừng leo thang trong khi hạt lúa làm ra kém chất lượng, không đáp ứng được nhu cầu của thị trường.
Thu Nhập Gần 1 Tỷ Đồng Từ Nuôi Cá Tai Tượng An Toàn Sinh Học Ở Tiền Giang Xã Phú Kiết, huyện Chợ Gạo (Tiền Giang) được xem là “cái nôi” của nghề nuôi cá bởi địa phương có dòng sông Bảo Định chảy qua cung cấp nước ngọt quanh năm. Nông dân có thể tận dụng diện tích mặt nước mương, vườn sẵn có và đầu tư đào ao nuôi cá các loại, trong đó chủ lực là con cá tai tượng bởi ít tiêu tốn thức ăn, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Kết Quả Sản Xuất Giống Thuỷ Sản 6 Tháng Đầu Năm 2013 Xác định công tác quản lý giống thuỷ sản là vấn đề trọng tâm, ngay từ đầu vụ sản xuất, Tổng cục Thủy sản đã triển khai công tác kiểm tra chất lượng đàn thủy sản bố mẹ, đặc biệt là tôm thẻ chân trắng, chỉ đạo các địa phương kiểm tra, đánh giá, phân loại cơ sở sản xuất giống. Qua đó, tình trạng tự gia hóa tôm thẻ chân trắng bố mẹ ở một số doanh nghiệp đã được phát hiện và chấn chỉnh.
Ồ Ạt Lấy Đất Nông Nghiệp, Đào Ao Nuôi Cá Lóc Mô hình ương nuôi cá lóc giống thời gian gần đây phát triển rất mạnh ở các huyện Châu Thành, Châu Phú, Phú Tân của tỉnh An Giang. Điều đáng lưu ý là ở nhiều vùng nông thôn đang rộ lên phong trào lấy đất nông nghiệp để đào ao, vuông thả cá lóc.
Sản Lượng Cà Phê Giảm Không Chỉ Vì Thời Tiết Không Thuận Lợi Sản lượng cà phê niên vụ này của Lâm Đồng dự kiến sẽ không đạt đến 350.000 tấn như kế hoạch. Có ý kiến cho rằng do thời tiết năm nay không thuận lợi nên năng suất cà phê niên vụ tới ở Lâm Đồng sẽ không cao. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng thời tiết chỉ là một trong những nguyên nhân.