Vì nhiều lý do mà hơn nửa thế kỷ qua, giống chuối Laba bị mai một dần. Mới đây chuối Laba đã báo hiệu sự trở lại khi Công ty Laba Đà Lạt xuất một đợt hơn 500 tấn chuối sang Úc.
Và trước đó nữa là câu chuyện khôi phục giống chuối quý này.
Một thời, chuối Laba đã trở thành đặc sản không thể thiếu trong các sạp trái cây ở Đà Lạt, nó thân quen đến đỗi nhiều người nhầm rằng mọi loại chuối ở Đà Lạt đều là chuối Laba. Chuyện đến tai ông Hoàng Văn Hùng, chuyên viên Phòng Nông nghiệp huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng. Ông quyết làm cho rõ ngọn ngành, không để mất danh chuối Laba.
Gần 60 tuổi, hơn ai hết ông hiểu được vị ngon quyến rũ của trái chuối Laba. Năm 2008, ông phối hợp với nhiều đơn vị thực hiện công trình “Phục tráng chuối Laba”.
Vào rẫy cà phê trồng... chuối
Hai tháng trời đi về giữa huyện Đức Trọng và Lâm Hà để tìm nguồn gốc chuối khiến ông Hùng suy nghĩ nhiều. Trên đường đi, khi ông hỏi những người thanh niên và trung niên thì không ai hay biết về giống chuối này, dù họ đang sống trên đất mẹ của cây chuối Laba Lâm Đồng.
Tại đây, ông Nguyễn Thái Hiền, một người già ở địa phương, dắt tay ông Hùng vào... rẫy cà phê để tìm cây chuối. Ông Hiền khẳng định trước đây rẫy này và khu vực xung quanh toàn trồng chuối Laba, khoảng 7 ha. Trong một thời gian dài, cây chuối không mang lại lợi lộc gì cho người dân nên họ phá bỏ.
Sau những ngày lùng sục giữa những rẫy cà phê để tìm từng cây chuối mà những người lớn tuổi cho là Laba và đối chiếu tài liệu, ông Hùng tìm được ba cây chuối thuần chủng. Từ ba cây chuối này, ông và cộng sự đã dùng phương pháp cấy mô để nhân giống và tiến hành thử nghiệm ở Đức Trọng để tìm cho ra quy trình cuối có những buồng chuối nặng trên 50 kg. Đến thời điểm nghiệm thu công trình (năm 2011) thì những buồng chuối 50 - 70 kg đã xuất hiện.
Theo số liệu của Phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn, thời điểm đó diện tích trồng chuối Laba tại Đức Trọng lên đến 200 ha, trong khi năm 2008 diện tích trồng chuối chỉ khoảng 20 ha, trong đó chỉ một số ít là Laba nhưng đã già cỗi.
Trong công trình này, ông Hùng có tính đến chuyện đăng ký bảo hộ thương hiệu chuối Laba. Nhưng đến khi thương hiệu này được bảo hộ (năm 2012) thì ông nhận được thông tin bà con trồng chuối Laba ở Đức Trọng đang phá đi. Chuối Laba bị đánh đồng với những giống chuối khác, người nông dân không sống được khi giá bán tại vườn chỉ 3.000 - 4.000 đồng/kg. Bản thân ông cũng phải thuê người dọn sạch vườn giống chuối trưởng thành từ phương pháp cấy mô để trồng loại cây khác.
Năm 2011 anh Lê Sỹ Công, giám đốc Công ty Laba Đà Lạt, đưa 500 tấn chuối Laba sang thị trường Úc. Ông Hùng bảo chuyện của Công là “chuyện lạ” bởi chuối xuất khẩu sang trị trường này thì phải trăm trái như một, chưa kể những kiểm định ngặt nghèo về chất lượng của các công ty nhập khẩu. Khó nhưng Công quyết làm vì anh muốn khẳng định chuối Laba có thể đi xa ra khỏi thị trường nội địa, cần nhất là một quy trình khép kín từ lúc trồng cho đến lúc đóng container.
Để có ngần ấy chuối xuất khẩu không phải là chuyện dễ vì khi đó và cả bây giờ, cách thu hoạch chuối của nông dân còn thô sơ, chuối ra đến vựa thì bị trầy giập. Phía đơn vị nhập khẩu còn yêu cầu chuối không được có đốm đen trên vỏ, điều này chưa có vườn chuối nhà nông dân nào làm được. Công đã phải về vùng Đơn Dương, Đức Trọng và xộc vào từng nhà cam kết sẽ mua chuối với giá cao hơn thị trường, cùng lúc đó anh mang theo thiết bị hỗ trợ vận chuyển chuyên dùng cho chuối, hướng dẫn bà con dùng bao nilông bọc kín từng buồng chuối.
Heo Bơm Nước Lại Hoành Hành 
Nông Dân U Minh Phấn Khởi Vì Trúng Mùa Khoai Môn 
Đắk Lắk Hướng Đến Nâng Cao Chất Lượng Và Giá Trị Cà Phê Buôn Ma Thuột 
Nước Mặn Đang Xâm Nhập Cánh Đồng Mẫu Lớn Ở Thới Bình (Cà Mau) 
Định Hướng Thông Tin Về Cây Trồng Biến Đổi Gen